جوانان روز به‌روز در مازندران آب می‌روند/ نگرانی از افزایش جمعیت سالمندان در مازندران
بصیر، با توجه به اهمیت موضوع جمعیت در اقتدار ملی و با نگاه به این مهم که بالندگی، نشاط و جوانی جمعیت به عنوان یک فرصت و امتیاز برای کشور محسوب می‌شود، به پیشنهاد سازمان ثبت‌احوال کشور و تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی، 30 اردیبهشت همزمان با روز ابلاغ سیاست‌های کلی جمعیت از سوی مقام معظم رهبری به عنوان روز ملی جمعیت در جمهوری اسلامی ایران به ثبت رسید.
در سیاست ابلاغی مقام معظم رهبری توجه به مواردی مانند ارتقاء پویایی، بالندگی و جوانی جمعیت با افزایش نرخ باروری به بیش از سطح جانشینی، رفع موانع ازدواج، تسهیل و ترویج تشکیل خانواده و افزایش فرزند، کاهش سن ازدواج، اختصاص تسهیلات مناسب برای مادران به‌ویژه در دوره بارداری و شیردهی و پوشش بیمه‌ای هزینه‌های زایمان و درمان ناباروری مردان و زنان، تحکیم بنیان و پایداری خانواده با اصلاح و تکمیل آموزش‌های عمومی درباره اصالت کانون خانواده و فرزندپروری و لزوم آموزش مهارت‌های زندگی تاکید شده است.
در این سیاست‌های کلی جمعیت به مواردی مانند ترویج و نهادینه‌سازی سبک زندگی اسلامی-ایرانی، ارتقاء امید به زندگی، تأمین سلامت و تغذیه سالم جمعیت و پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی، فرهنگ‌سازی
برای احترام و تکریم سالمندان، توانمندسازی جمعیت در سن‌کار، بازتوزیع فضایی و جغرافیایی جمعیت، حفظ و جذب جمعیت در روستاها و مناطق مرزی و کم‌تراکم و ایجاد مراکز جدید جمعیتی، مدیریت مهاجرت به داخل و خارج، تشویق ایرانیان خارج از کشور برای حضور و سرمایه‌گذاری، تقویت مؤلفه‌های هویت‌بخش ملی ایرانی، اسلامی، انقلابی و ارتقاء وفاق و هم‌گرایی اجتماعی و رصد مستمر سیاست‌های جمعیتی از دیگر مفاد سیاست‌های کلی جمعیت است.
آیا هویت یک ملت با جمعیت آن رابطه دارد؟
بر اساس این گزارش، یعقوب فروتن عضو هیئت علمی دانشگاه مازندران و دارای مدرک فوق دکتری از دپارتمان جمعیت‌شناسی دانشگاه وایکاتو در کشور نیوزیلند در گفت‌و‌گو با خبرنگار بلاغ، اظهار کرد: همواره میان جمعیت و هویت نسبتی برقرار است به گونه‌ای که مناسبات بین جمعیت و هویت را باید به طور خلاصه در ماهیت جمعیت جست‌و‌جو کرد.
وی تصریح کرد: همیشه در طول تاریخ جمعیت به‌دلایل مختلفی مانند وضعیت اقتصادی و نظامی مورد توجه بوده است و در سال‌های گذشته غیر از ایران توجه تمام دنیا را به خود جلب کرده است.
عضو هیئت علمی دانشگاه مازندران با اشاره به اینکه جمعیت اهمیت فراوانی در بقا و دوام یک جامعه دارد، خاطرنشان کرد: ماهیت جمعیت و روندهای جمعیتی به گونه‌ای نیست که با نگاه مقطعی بتوانیم به نتیجه برسیم، بلکه باید برنامه درازمدت تدوین کنیم.
فروتن با بیان اینکه ساخت و ترکیب جمعیتی در جوامع مختلف متفاوت است، گفت: با توجه به تفاوت ترکیب جمعیتی وضعیت متفاوتی از نیازمندی‌ها و توانمندی‌ها را در ابعاد گسترده اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، پزشکی، بهداشتی و تغذیه شاهد هستیم.
این کارشناس جامعه‌شناسی اضافه کرد: آهنگ و روند رشد جمعیت موجب می‌شود تا بسترهای گوناگون به وجود آید و در این زمینه‌ها شاهد الگوهای متعددی در خصوص آثار و پیامدهای مربوط به تحول جمعیتی
باشیم.
وی درباره پیامدهای هویتی تحولات جمعیتی کشور نیز اظهار کرد: ایران در چند سال گذشته تحول جمعیتی چشم‌گیری را تجربه کرده است، به‌طوری که عمق، شدت و سرعت این تحولات جمعیتی در جهان بی‌مانند و مثال‌زدنی است.
عوامل موثر در جمعیت کشورمان
فروتن ادامه داد: جمعیت ایران از حدود 20 میلیون نفر در نخستین سرشماری سال 1335 به بیش از 75 میلیون نفر در جدیدترین سرشماری در سال 90 رسیده است.
عضو هیئت علمی دانشگاه مازندران تصریح کرد: باید به این موضوع نیز توجه کنیم که کشور ایران در طول سال‌های گذشته شاهد تغییرات بزرگی چون تغییر رژیم پهلوی، ایجاد انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی بوده است که تمامی این موارد می‌تواند تاثیرات تعیین کننده‌ای بر روی هویت جامعه داشته باشد و در تحولات جمعیتی نیز تاثیرگذار است.
وی در ادامه با اشاره به اینکه در اجرای سیاست‌های جمعیتی نقش مردم بسیار مهم و ضروری است، گفت: در برنامه‌های جمعیتی مردم بازیگر نقش اول هستند و آنها تصمیم می‌گیرند که آیا چنین برنامه‌هایی با ابعاد هویتی آنها سازگاری دارد یا خیر، و حکومت‌ها و دولت‌ها در مرحله دوم می‌توانند زمینه‌های لازم برای تحقق این امر را فراهم کنند.
فروتن با اشاره به نقش خانواده به عنوان یکی از نهادهای هویت‌ساز در جامعه ایران، اظهار کرد: خانواده همیشه در تاریخ و فرهنگ ایران ارزش فراوانی داشته و مهم‌ترین عنصر تعیین کننده در مناسبات اجتماعی بوده است.
این کارشناس جامعه‌شناسی با بیان اینکه علاوه بر خانواده دین و سیاست نیز تاثیرگذار است، تصریح کرد: باید این نکته را در نظر بگیریم که در دهه‌های گذشته الگوها و ویژگی‌های مرتبط با خانواده دستخوش تحولات عمیق و گسترده‌ای شده است.
تغییر جمعیت
بمعنی تغییر رویکردها در حوزه اندیشه
وی افزود: ریشه اصلی این تغییرات بنیادین در وضعیت خانواده در مواردی مانند نوگرایی، صنعتی شدن، شهرنشینی و سایر شکل‌های نوگرایی مانند تکنولوژی‌های پیشرفته ارتباطات و حمل و نقل جست‌و‌جو کرد.
فروتن با بیان اینکه در دوران کنونی یکی از مهم‌ترین تغییرات، مربوط به الگوی فرزندآوری بوده، به‌طوری که امروز، این امر در بسیاری از کشورهای جهان نسبت به دهه‌های گذشته به‌طور چشم‌گیری کاهش یافته است.
این کارشناس جامعه‌شناسی بیان کرد: تغییر در الگوهای ازدواج و طلاق نیز از دیگر وضعیت مربوط به این تغییرات است که بر نسبت جمعیت تاثیر گذاشته است.
وی در ادامه با اشاره به اینکه وضعیت آینده جمعیتی در کشور نتیجه روندهای قبلی و فعلی است، گفت: مطالعه دقیق‌تر این روندها می‌تواند کمک کند تا فهم و درک بهتر و دقیق‌تری از وضعیت آینده داشته باشیم.
عضو هیئت علمی دانشگاه مازندران با بیان اینکه ایران نیز مانند سایر کشورهای دنیا در فرآیند جهانی شدن، جایگاه خانواده معاصر در جامعه ایران نیز با تحول فراوانی روبه‌رو بوده است، اظهار کرد: تغییرات مربوط به این موضوع را می‌توانیم با رصد بر الگوهای فرزندآوری و ازدواج مشاهده کنیم.
فروتن همچنین گفت: امروز مسائلی مانند فرصت‌های شغلی، بیکاری و افزایش نرخ طلاق، یک نوع احساس نداشتن امنیت و آسایش را در دل و ذهن افراد ایجاد می‌کند که حتی ورود آنها به نخستین گام یعنی تشکیل خانواده و ازدواج را با تردید روبه‌رو می‌کند.
10
درصد از جمعیت مازندران را سالمندان تشکیل می‌دهند
سعید آرام؛ مدیرکل بهزیستی استان مازندران نیز در گفت‌و‌گو با خبرنگار بلاغ، اظهار کرد: جمعیت سالمندی در کشور افزایش یافته و مازندران نیز نسبت به سایر استان‌های کشور از افراد سالخورده‌‌تری برخوردار است.
وی با بیان اینکه رشد جمعیت سالمند برای جامعه مشکلاتی مانند افزایش هزینه درمانی را در پی دارد، خاطرنشان کرد: برنامه‌هایی برای سالمندان تدوین شده تا این افراد به عنوان گروه سنی شکوفا در جامعه بکارگیری شوند.
مدیرکل بهزیستی مازندران با اشاره به اینکه سالمندان پس از سن بازنشستگی دچار افسردگی شده و از مسیر اصلی زندگی خود دور می‌شوند، خاطرنشان کرد: پیش‌بینی می‌شود که تا سال 2050 جمعیت زیر 16 سال و افراد بیش از 60 سال با یکدیگر برابر شده و این امر موجب می‌شود، جمعیت تولیدکننده چرخه اقتصادی با مصرف‌کننده یکسان شده و مشکلات فراوانی به همراه داشته باشد.
این مسئول با بیان اینکه رویکرد کشورهای جهان داشتن سالمندان پویا و با نشاط است، تاکید کرد: باید به صورت جدی در این بحث وارد شویم تا این مشکل را کنترل کنیم.
وی ادامه داد: سازمان بهزیستی در قالب رسالت خود به بحث سالمندی با نگاه ویژه‌ای وارد شده و تلاش این سازمان بر این است که مهارت‌های دوران سالمندی به این گروه از جامعه آموزش داده شود.
آرام اضافه کرد: بر همین اساس با مراکز متعددی در سطح استان هماهنگی لازم صورت گرفته است تا با برنامه‌های مختلف اوقات فراغت سالمندان تامین شود.
وی با اشاره به اینکه در حال حاضر 10 درصد از جمعیت مازندران را سالمندان تشکیل می‌دهند، گفت: این جمعیت در چند سال گذشته در حال رشد بوده که لازم است برنامه‌ریزی مناسب برای کنترل رشد جمعیت سالمندی صورت گیرد.
آرام تصریح کرد: با توجه به اینکه بسیاری از زوجین در کشور بدون فرزند هستند، این امر موجب می‌شود آسیب‌های متعددی در سال‌های
آینده، جامعه را مورد تهدید قرار دهد.
مدیرکل بهزیستی استان مازندران افزود: بر همین اساس مقام معظم رهبری هشدارهای بسیاری را برای افزایش جمعیت داده‌اند و در ابلاغ سیاست‌های کلی کشور فرمودند که کاهش نسل جوان موجب آسیب‌های فرهنگی، اقتصادی و مذهبی در جامعه می‌شود.
واقعیت‌ها با زبان آمار
علی رجبی‌وندچالی؛ مدیرکل ثبت‌احوال استان مازندران نیز در گفت‌و‌گو با خبرنگار بلاغ، اظهار کرد: تا پایان سال 94 جمعیت مازندران 3 میلیون و 201 هزار و 886 نفر بوده که از این تعداد یک میلیون و 606 هزار و 209 نفر مرد و یک میلیون و 595 هزار و 277 نفر زن بودند.
وی تصریح کرد: از این میزان جمعیت موجود در مازندران یک میلیون و 826 هزار و 251 نفر در شهر و یک میلیون و 375 هزار و 523 نفر در روستاها زندگی می‌کنند.
مدیرکل ثبت‌احوال مازندران خاطرنشان کرد: در سال گذشته 46 هزار و 463 تولد و 15 هزار و 920 وفات در مازندران به وقوع پیوست و همچنین 27 هزار و 683 ازدواج و 7 هزار و 982 طلاق نیز در این استان ثبت شده است.
به گزارش بلاغ، آمارها نشان می‌دهد که 10 درصد از این 3 میلیون نفر را سالمندان تشکیل می‌دهند و این هشداری برای جمعیت مازندران است، بدون‌شک تدوین برنامه‌های بلندمدت و آموزش در کنار بسته‌های حمایتی دولت و مسئولان می‌تواند نتیجه بهتری دهد.
همچنین انعکاس رصد مستمر تحولات جمعیتی در رسانه‌های گروهی و صدا‌و‌سیمای جمهوری اسلامی ایران، برگزاری همایش روز ملی جمعیت در سطح ملی و مناطق مختلف کشور و برگزاری نشست‌های تخصصی به منظور پایش و ارزیابی برنامه‌های اجرایی مربوط به حوزه جمعیت در سطح ملی و مناطق مختلف کشور از جمله برنامه‌های پیشنهادی برای این امر مهم است. لزوم توجه به سیاست‌های کلی ابلاغی از سوی مقام معظم رهبری نیز می‌تواند در این زمینه بسیار مهم و تاثیرگذار باشد.
