دسترسی به مواد تنها با یک اس ام اس!
*آمارها و البته بودجه های اختصاص یافته در کشور به امر پیشگیری از مواد مخدر گواه کم توجهی مسوولان و برنامه ریزان مقابله با اعتیاد نسبت به پیشگیری از اعتیاد است. چرا با وجود همه این تلاش ها که چندان هم مثمر ثمر نبوده هنوز تاکید بر مقابله و درمان بیشتر از پیشگیری است؟
سالاریان: نگاهی کلی به هر نوع بیماری در کشور نشان می دهد که ما به این اصل که پیشگیری مقدم بر درمان است باور عملی نداریم. همه ما می دانیم که برای پیشگیری از یک بیماری مقداری را هزینه کنیم چندین برابر آن را در امر درمان صرفه جویی کردیم. این موضوع هم در اقتصاد درمان و هم در مشکلات ناشی از بیماری کاملا قابل مشاهده است. اما ما به این بعد از ماجرا توجهی نداریم و این بی توجهی تنها منحصر به پیشگیری از بیماری اعتیاد هم نیست بلکه حتی در بیماری هایی مانند سرطان هم می توانیم ببینیم که با وجود هزینه های کلانی که هر سال بخش بهداشت و درمان برای درمان این بیماری متحمل می شود باز هم برای کنترل و نظارت بر آب و غذا و یا محیط زیست که از عوامل اصلی ایجاد سرطان است هزینه ناچیزی در نظر می گیریم. در حالی که هزینه در این زمینه ها بسیار کمتر از هزینه درمان بیماری سرطان است. ضمن اینکه در کنار این هزینه های مادی باید سرمایه های عاطفی از دست رفته را نیز در نظر بگیریم که سلامت روان افراد جامعه را به مخاطره می اندازد. همه این حرف ها در مورد اعتیاد هم صدق می کند. ما آنطور که باید و شاید در مقاطع مختلف از سنین پیش دبستانی تا جوانان و عموم مردم بر آموزش پیشگیری از اعتیاد تمرکز نکردیم.
*چه کارهایی باید در دستور کار قار می گرفته که تاکنون به انها بی توجه بودیم؟
سالاریان: رسانه ها، آموزش و پرورش، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تولید کنندگان محصولات فرهنگی و همه نهادها و ارگان هایی از این دست باید به این امر وارد می شدند که کوتاهی کردند. در حالی که همه می دانیم اعتیاد چه لطماتی به جامعه می زند و چقدر از سرمایه های جامعه از این طریق به باد می رود. اما هنوز برای پیشگیری از اعتیاد کارهای کارشناسی شده چندانی نکردیم و نتوانستیم به موفقیت چندانی دست یابیم.
*این عدم موفقیت چقدر تحت تاثیر سهولت دسترسی به مواد در کشور بوده است؟
سالاریان: میزان دسترسی به مواد یکی از عوامل مهم در شیوع مصرف مواد است. زمانی که ابزارهای لازم برای مصرف فراهم باشد امکان اینکه فرد به سوءمصرف مواد روی بیاورد بیشتر می شود. در کشور ما به رغم اینکه نیروی انتظامی زحمات زیادی در این راه متقبل شده و شهدای زیادی هم تقدیم کرده است اما در مقایسه با مقابله با مشروبات الکلی چندان موفقیتی در زمینه پخش و توزیع مواد مخدر نداشتیم و شاهدیم که دسترسی به مواد مخدر و محرک راحت و حتی با یک تلفن یا اس ام اس انجام می شود. در حالی که این چرخه های باید منهدم شود. با این میزان دسترسی شروع اعتیاد سریعتر و ترک اعتیاد هم سخت تر است و فرد تحت درمان بارها دچار لغزش می شود. به هیمن دلیل لازم است باید کارهای تخصصی تر، سختگیرانه تر و دقیق تری در مقابله با مواد مخدر انجام شود. ضمن اینکه در سال های اخیر با ورود آشپزخانه های خانگی به چرخه تولید مواد دسترسی راحتتر هم شده است اما برخوردها چندان قاطعانه نیست. در مقاطعی با برخی افراد برخوردهایی می شود اما این کارها آنقدر قوی و بازدارنده نیست و کمی بینیم که فرد حتی بعد از دستگیری همچنان به کار خود ادامه می دهد. اقداماتی که در این زمینه انجام شده بازدارندگی کافی نداشته است که این می تواند هم ناشی از ضعف قوانین باشد و هم نبود اراده و نیروی بیشتر برای مقابله با پخش و توزیع مواد.
*برخی معتقدند می توان با برنامه ریزی صحیح و مدیریت شده در مقابله با مواد مخدر قیمت مواد را در کشور مدیریت کرد و به این ترتیب به نوعی بر الگوی مصرف نیز تاثیرگذار بود. چقدر این نظر را عملی می دانید؟
سالاریان: معمولا وقتی شبکه قاچاق با محدودیت هایی در زمینه عرضه یک ماده روبرو می شود و یا عوارض زیاد مصرفق یک ماده مخدر یا محرک باعث کاهش گرایش به مصرف ان ماده می شود به عرضه مواد دیگر روی می آورد.محدودیت های قضایی و انتظامی نیز در این زمینه بسیای موثر است. به طور مثال در برخی کشورها ماری جوانا از لیست داروهای محرک قاچاق خارج شده و امکان خرید و فروش آزادانه آن فراهم شده است. همین موضوع قبح مصرف این ماده را در کشورهای دیگر هم می شکند و این تصور را به وجود می آورد که شاید عوارض مصرف آن کمتر است که محدودیتی برای مصرف آن ایجاد نشده است. اما ماری جوانا هم مانند همه مواد محرک اثرات بد و نامقبولی بر بدن مصرف کننده بر جای می گذارد و باعث وابستگی می شود.
*به نظر می رسد مصرف ماری جوانا در کشور ما نیز افرایش داشته و گرایش جوانمان به این ماده بیشتر شده است. ماری جوانا چه تاثیراتی بر بدن فرد دارد؟ آیاد واقعا آنطور که شایع است اعتیادآور نیست و یا عوارض آن کمتر از سایر مواد مخدر و محرک است؟
سالاریان: متاسفانه برخی تصور می کنند که مصرف ماری جوانا نمی تواند به آنها آسیب بزند. در حالی که ماری جوانا بر سیستم اعصاب مرکزی تاثیر می گذارد و به دلیل سمی بودن اثرات مخربی بر سلول های مغزی و رفتار فرد دارد. این ماده اشتها آور و چاق کننده است و مصرف طولانی مدت آن باعث بی تفاوتی فرد می شود. یکی از علائم مصرف ماری جوانا چشم های قرمز و خنده های بی محاباست. همچنین در مواردی فرد دچار توهم گاه به گاه می شود. با مصرف حتی یک بار ماری جوانا، حشیش، علف و یا سبزی ممکن است جنون به فرد عارض و یا فرد دچار حملات ترس شود. ماری جوانا ماده خطرناکی است که وابستگی به آن بیشتر از آنکه جسمانی باشد از نظر مغزی و احساسی است. یعنی شاید فرد مصرف کننده مانند سایر مواد مخدر و محرک نیاز جسمی به مصرف ماری جوانا نداشته باشد اما از نظر ذهنی به مصرف دوباره گرایش پیدا می کند و همین گرایش ذهنی باعث اعتیاد شدید مانند اعتیاد به سایر داروهای محرک می شود و ترک کردن را سخت می کند.
