چاقی، یک درد و هزار مرض
بصیر،آمارهای وزارت ورزش و جوانان نشان می‌دهد که میزان اضافه وزن میان ایرانیان ۲برابر میانگین جهانی است.
حال بد چاقی
چاقی قبل از هر چیز حالتان را بد می‌کند. از خودتان ناراضی می‌شوید و اعتمادبه‌نفستان پایین می‌آید. زود خسته می‌شوید و به تنگی نفس می‌افتید، کند و دیرجنب می‌شوید و پوست‌تان دچار ترک‌های گسترده و واریس می‌شود. در یک کلام، از ظاهرتان ناراضی خواهید بود. این اما تنها بخشی از حال بدی است که چاقی برایتان به‌وجود می‌آورد. به مرور، با چاق‌شدن دچار دردهایی مثل گرفتگی سیاتیک، تغییر فرم صورت و چربی پوست و مو خواهید شد. حال بد چاقی از این هم فراتر می‌رود و با بیماری‌های جسمی یا اضطراب و افسردگی، شما را محتاج دکتر و دوا خواهد کرد.
متهم اصلی بیماری‌های قلبی
چاقی باعث افزایش ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی می‌شود. در افراد چاق، بافت چربی دور قلب را می‌گیرد و مانند باری اضافی، کارکرد قلب را دشوار کرده و باعث می‌شود قلب سخت‌تر کار کند و زودتر فرسوده شود. از سوی دیگر، بافت چربی داخل شکم و دور قلب اجازه باز شدن به ریه‌ها و قلب را نمی‌دهد و بدن در حالت کم‌تنفسی دائمی و کم‌اکسیژنی به سر می‌برد. این وضعیت تنگی نفس، خرخر و توقف تنفس در خواب را در پی دارد و به همین دلیل است که سکته قلبی در افراد چاق بیشتر دیده می‌شود. حملات قلبی در افراد دارای اضافه وزن 2برابر و در افراد چاق 3برابر بیشتر از افراد نرمال است و چاقی شدید منجر به نارسایی قلبی خواهد شد.
سه‌گانه قند، چربی و فشار خون
دیابت شاید معروف‌ترین و شایع‌ترین بیماری‌ای باشد که رابطه مستقیمی با چاقی به‌خصوص چاقی شکمی دارد. دیابت در واقع بیماری خاموش و شایعی است که با کاهش یا فقدان انسولین ایجاد می‌شود و عوارض گسترده‌ای مثل کاهش بینایی، پیری زودرس، زخم‌های درمان‌ناپذیر و… دارد. از سوی دیگر، چاقی با افزایش فشار خون و افزایش کلسترول یا همان چربی خون همراه است. در واقع این سه‌گانه‌ای است که افراد چاق دچار آن می‌شوند و گاهی حتی با پایین آوردن وزن هم موفق به بازگشت به دوران سلامتی‌شان نخواهند شد و مجبورند تمام عمر با این بیماری‌ها زندگی کنند. اما چاقی چطور باعث این مشکلات می‌شود؟ هرچه وزن بیشتر شود، بافت چربی بدن هم بیشتر می‌شود؛ در نتیجه نیاز به اکسیژن و مواد غذایی افزایش می‌یابد. خون، مسئول رساندن این مواد به بافت‌هاست بنابراین باید پرفشارتر در رگ‌ها حرکت کند تا بتواند به تمام توده بدنی انرژی و اکسیژن برساند. در نتیجه این اتفاق، سرخرگ‌ها بیشتر تحت فشار خون قرار می‌گیرند و فرد، مبتلا به پرفشاری خون می‌شود و به‌تدریج رگ‌های بدنش کیفیت خود را از دست داده و تخریب می‌شوند. چاقی باعث افزایش ضربان قلب و کاهش ظرفیت عروق برای جابه‌جایی خون هم می‌شود و همین تشدید‌کننده پرفشاری خون است. درباره ابتلا به دیابت هم باز افزایش توده چربی متهم است چون باعث افزایش مقاومت بدن بر اثر هورمون انسولین شده و عملکرد انسولین را مختل می‌کند، در نتیجه انسولین قادر به جذب کافی قند خون نیست و فرد به دیابت مبتلا می‌شود.
مرگ تدریجی اندام‌های داخلی
اضافه وزن و چاقی باعث انواع و اقسام اختلالات هورمونی یا دشواری در عملکرد اندام‌های داخلی می‌شود. به‌طور مثال، افراد دچار اضافه وزن یا چاق میزان تری‌گلیسرید بالاتری دارند که در رگ‌ها رسوب کرده و باعث گرفتگی آنها می‌شود. در اثر چاقی کبد چرب می‌شود و اگر فرد به موقع وزنش را کم نکند، چربی کبد به بزرگی آن منجر شده و زمینه‌ساز نارسایی کبدی یا سرطان کبد می‌شود.افراد چاق همچنین بیشتر ممکن است دچار سنگ کلیه، سنگ کیسه صفرا یا نقرس شوند و شیوع اختلالات هورمونی در زنان چاق بیشتر است. شایع‌ترین این اختلال‌ها تنبلی تخمدان (تخمدان پلی کیستیک) است. افزایش مشکلات بارداری و زایمان خطرناک برای مادر و نوزاد هم از دیگر خطرات چاقی است.
سرطان در کمین چاق‌ها
در افراد چاق، احتمال بروز سرطان بیشتر از افرادی است که وزن طبیعی دارند. شایع‌ترین سرطان‌های افراد چاق عبارتند از: سرطان کیسه صفرا، سرطان سینه، سرطان رحم و تخمدان و کلیه، سرطان پروستات و سرطان روده‌بزرگ. در افراد چاق مقدار بافت چربی می‌تواند هورمون‌هایی مانند انسولین یا استروژن را تولید کند و این هورمون‌ها زمینه‌ساز رشد سلول‌های سرطانی می‌شوند. بد نیست بدانید که چاقی از همان ابتدای زندگی می‌تواند زمینه‌ساز سرطان شود و نوزادانی که با وزن بالاتر از حد نرمال متولد می‌شوند، احتمال ابتلای بیشتری به سرطان در کودکی یا بزرگسالی دارند.
قدم به قدم تا نابودی مفصل ها
با افزایش وزن فشار وارده بر مفاصل هم افزایش می‌یابد و کم‌کم غضروف‌های مفصلی تخریب شده یا از جا در می‌روند که علاوه بر ایجاد درد شدید، سفتی مفصل و مشکلات حرکتی، ممکن است بیمار مجبور به جراحی‌های ارتوپدی شود. آرتروز و دیسک کمر هم بیماری‌هایی هستند که چاق‌ها دیر یا زود به آنها مبتلا خواهند شد مگر آنکه خیلی زود دست به‌کار کاهش وزن شوند. بد نیست بدانید که فقط 5 کیلوگرم اضافه وزن، سبب افزایش فشار بر مفاصل به اندازه 15تا 30کیلوگرم و در نتیجه تشدید آرتروز زانوها می‌شود.
3مرحله تا کاهش وزن
اگرچه چاقی، مادر بسیاری از دردهاست، اما خودش درد بی‌درمانی نیست. کافی‌است اراده کنید و وزنتان را به حد نرمال برگردانید. برای این کار، 3اقدام ضروری است.
1- چقدر چاقید؟ باید با واقعیت روبه‌رو شوید تا بتوانید آن را تغییر دهید. بهترین معیار برای اینکه بدانید چقدر چاق هستید، گرفتن BMI یا شاخص توده بدنی است. برای این کار، وزن خود را (به کیلوگرم) تقسیم بر مجذور قد خود (به متر) کنید. اگر عدد حاصل بین 5/18تا 9/24بود یعنی در محدوده طبیعی قرار دارید. اگر بین 25تا 9/29بود یعنی اضافه وزن دارید و اگر بیشتر از 30بود یعنی چاق هستید. عدد بیشتر از 35هم نشان‌دهنده چاقی زیاد و خطرناک است.
2- دور کمرتان چقدر است؟ شاید شما ظاهرا چاق نباشید اما شکم و پهلویتان چاق باشد. در این صورت هم باز در معرض دیابت، بیماری‌های قلبی و سکته هستید. پس دور کمرتان را اندازه بگیرید. اگر این عدد در زنان بیش از 5/87سانتی متر و در مردان بیش از 94سانتی متر باشد، احتمال ابتلا به بیماری‌های قلبی بالاست و باید هر طور شده با ورزش و رژیم غذایی چربی‌های شکمی‌تان را از بین ببرید.
3- لاغر شوید: تغذیه‌تان را اصلاح کنید و ورزش را در برنامه ر‌وزانه‌تان بگنجانید. بهتر است در این راه، از یک متخصص تغذیه مجرب کمک بگیرید. بهترین ورزش برای شما روزانه یک ساعت پیاده‌روی است و به‌تدریج که وزنتان کمتر می‌شود، سعی کنید ریتم پیاده‌روی‌تان را تندتر کنید تا بیشتر چربی بسوزانید. لازم نیست برای لاغرشدن ریاضت بکشید. مهم‌ترین کار شما باید سالم‌خوردن و به اندازه خوردن باشد. پس دور فست‌فودها را خط بکشید و لبنیات پرچرب، مواد قندی و هله‌هوله‌ها را کنار بگذارید و به جای آن از سالادها، میوه‌ها و غذاهای کم‌چرب خانگی استفاده کنید و از آن مهم‌تر، به اندازه گرسنگی‌تان بخورید نه آنطور که هوس می‌کنید./آ
