نماز جمعه تریبون رسمی نظام اسلامی
بصیر، در قسمت‌های پیشین به بررسی سیر تاریخی شکل گیری نماز جمعه در دین مبین اسلام پرداختیم و ابعاد دینی آن را هم مورد کنکاش قرار دادیم.
در این بخش تلاش می‌کنیم تا با بررسی ابعاد سیاسی نماز جمعه ویژگی های مهم آن بررسی شود.
نماز جمعه مهم ترین پایگاه اطلاع‌رسانی حکومت اسلامی به مردم بوده است، سال‌ها پیش از شکل‌گیری دنیای مدرن و بحث پاسخگویی به مردم در میان حکومت‌ها این دین مبین اسلام بوده است که با تریبون نماز جمعه تمامی فعالیت‌های حکومت اسلامی را در اختیار مردم قرار داده و حاکمان اسلامی موظف بودند تا با حضور در این حرکت سیاسی – عبادی گزارش فعالیت‌ها و عملکردهای خود را به مسلمانان ارائه دهند.
همچنین حاکمان اسلامی با حضور در نمازجمعه در صفوف مردم قرار گرفته و از نزدیک با مشکلات آنها آشنا شده و از آخرین وضعیت معیشتی مردم نیزمطلع می‌شدند.
این حرکت در طول تاریخ شکل‌گیری نماز جمعه تا به امروز ادامه داشته و موجب برکات بسیار زیادی برای جوامع اسلامی شده است.
در طول تاریخ اسلام امامت جمعه همواره منصبی حکومتی بوده است و پیامبر گرامی اسلام و خلفا بعد از پیامبر(ص) همانگونه که قاضی را تعیین می‌کردند، امام جمعه را هم تعیین می‌کردند که خود نشان دهنده اهمیت بسیار فراوان جایگاه امامت جمعه است.
پیامبر(ص) گرامی اسلام و امیرالمؤمنین خود در تمامی سرزمین اسلامی ائمه جمع را عزل و نصب می‌کردند بنابراین سیره پیامبر اکرم(ص) و خلفا و امرای مسلمین از زمان پیامبر اکرم(ص) تا اکنون این است که اقامه نماز جمعه از منصب خلافت مسلمانان است و این دلیل قطعی بر شرط بودن اذن حاکم یا امام عادل در اقامه نماز جمعه محسوب می‌شود.
در طول تاریخ اسلام نماز جمعه همیشه محل بروز افکار و اندیشه های متفاوت مسلمین در زمینه حکومت‌داری بوده و همچنین گاهی مخالفان حکومت‌ها برای ابراز مخالفت خود از شرکت کردن در نماز جمعه خودداری می‌کردند که نشان دهنده سیاسی بودن این فضیلت در زمان گذشته دارد، حاضر نشدن در نماز جمعه سابقه‌ای ناخوشایند برای اشخاص به شمار می‌رفت.
امام رضا (ع) درباره اهمیت زمینه سیاسی نماز جمعه بعد از زمینه مذهبی آن می‌فرماید« خطبه به این دلیل در روز جمعه تشریع شده است که خداوند به حاکم مسلمان امکان می‌دهد مردم را موعظه کرده و به اطاعت خدا ترغیب کند، از معصیت الهی ترسانده و آنها را به مصلحت دین و دنیایشان آگاه سازد و اخبار و حوادث مهمی که از نقاط مختلف به او می‌رسد و برای سرنوشت آنها مؤثر است به اطلاعشان برساند، دو خطبه قرار داده شد تا در یکی حمد و تقدیس الهی باشد و در دیگری نیازها، هشدارها، دعاها، اوامر و دستوراتی را که با صلاح و فساد جامعه اسلامی در ارتباط است به آنها اعلام کند».
پس از شکل‌گیری انقلاب اسلامی و همزمان با شور و اشتیاق مردم به برگزاری نماز جمعه در سراسر کشور ، انتخاب امامان جمعه هر شهر به مانند دوران پیامبر و ائمه هدی (ع) از سوی نائب امام زمان و ولی‌فقیه که به عنوان زمامدار کشور محسوب می شود صورت می‌پذیرد.
امروزه امامان جمعه هر شهر به عنوان پدر معنوی در شهرستان‌های خود شناخته می‌شوند و محل رجوع مردم برای بیان مشکلات و پیگیری‌های آنها است و خطبه های نماز جمعه فرصت بسیار مناسبی است تا با تذکر دادن به مسئولان و یادآوری وظایف آنها از انحراف‌های مسیر انقلاب جلوگیری کرده و در راه حفظ دستاوردهای انقلاب اسلامی تلاش کنند.
امامان جمعه در خطبه دوم نمازجمعه به بررسی وقایع و اتفاق‌های مهم سیاسی در سطح بین‌الملل و کشور پرداخته و مواضع رسمی نظام را در این زمینه ها بیان می‌کنند.
همچنین بازتاب دادن مشکلات هر شهر و موضع گیری در برابر اتفاقات حاصله در آن از مهم‌ترین وظایف سیاسی امامان جمعه شهرستان‌ها است که باید مورد توجه مسئولان شهرستانی قرار گیرد.
امت اسلامی بر اساس وظیفه دینی سیاسی خود به دور از جریان‌ها، برای حفظ کیان اسلام و انقلاب اسلامی در نمازجمعه شرکت می کنند بنابراین ائمه جمعه باید از موضع‌گیری‌های گروهی و حزبی اجتناب کند تا محور امت حزب‌الله در هر شهر و استان باشند.
اگر ائمه جمعه از این اصل خارج شوند در نقش اصلی خود, که همان هدایت و رهبری فکری سیاسی مذهبی مردم مسلمان منطقه است موفقیت چندانی ندارند.
به طور کلی می توان گفت نماز جمعه با توجه به ذکر مسائل مهم سیاسی و اجتماعی و اقتصادی آثاری همچون آگاهی بخشی در زمینه معارف اسلامی و رویدادهای مهم اجتماعی و سیاسی، ایجاد همبستگی و انسجام بیشتر مسلمانان، تجدید روح دینی و نشاط معنوی را با خود به همراه دارد.
