اهميت و جايگاه نماز را از ديدگاه قرآن بيان كنيد؟
معرفي نماز به عنوان فريضه اي كه در هيچ حالتي از انسان ساقط نمي شود
در اهميت و عظمت نماز همين بس كه خداوند، اجازه نداده است در هيچ حال و زمانى، از انسان ساقط گردد؛ چنان كه مى فرمايد:«ان الصلاة كانت على المؤمنين كتاباً موقوتاً»[1]؛«يعنى، نماز فريضه اى است كه بايد در مواقع و زمان هاى معينى انجام شود و مقصد از« كتاب موقوت» اين است كه نماز فريضه ثابتى است كه اصلاً تغييرپذير نيست و در هيچ حالتى ساقط نمى شود.
دو – انتخاب نماز از ميان تمامي اعمال عبادي
قرآن مى فرمايد:« وَ أُمِرْنا لِنُسْلِمَ لِرَبِّ الْعالَمينَ؛ وَ أَنْ أَقيمُوا الصَّلاةَ وَ اتَّقُوهُ»[2]؛« و ما دستور داديم كه تسليم پروردگار عالميان باشيم. و(نيز به ما فرمان داده شده به) اينكه: نماز را برپا داريد! و از او بپرهيزيد!…».
علامه طباطبايى در تفسير اين آيه مى فرمايد:«خداوند متعال با ذكر كلمه( و اتقوه) تمامى عبادات و اعمال دين را خلاصه كرد و تنها از ميان آنها نماز را اسم برد براى آن اهميتى كه داشته، و عنايتى كه خداوند در امر آن دارد، زيرا اهتمام قرآن شريف نسبت به نماز جاى هيچ ترديد نيست.»[3]
سه – قرار دادن نماز در كنار ايمان به مبدا و معاد
نماز از منظر قرآن آن قدر داراى اهميت است كه گاهى بلافاصله بعد از ايمان به مبدأ و معاد مطرح شده است:« انما يعمر مساجد الله من آمن بالله و اليوم الاخر و اقام الصلاة»[4]
چهار – معرفي نماز به عنوان بهترين عملي كه انسان در قيامت از آن بهره مند مي شود
از نظر قرآن، بهترين عملى كه انسان در قيامت، از آن بهره مند مى شود، برپا داشتن نماز است:« اقيموا الصلاة و اتوا الزكاة و ما تقدموا لانفسكم من خير تجدوه عند الله»[5]؛« يعنى، نمازى كه در دنيا انجام مى دهد و زكاتى كه مى پردازد سود آن نصيب خود انسان مى شود؛ نه اين كه خداوند به اعمال بشرنيازداشته باشد.»
پنج – معرفي به عنوان يكي بهترين راه هاي شكرگزاري
نماز در قرآن نشانه شكر و سپاس از خدا معرفي شده و بهترين عملى است كه مى توان با آن شكر و ثناى خداوند را به جاى آورد. خداوند متعال بعد از آنكه نعمت كوثر را به پيامبر(صل الله عليه و آله ) مرحمت مى كند، مى فرمايد:« در برابر اين عطاى ما براى خداوند نماز بخوان:« انا اعطيناك الكوثر، فصل لربك و انحر»[6]
شش – معرفي نماز به عنوان برجسته ترين ويژگي مومنان
خداوند متعال در قرآن كريم مي فرمايد:« وَ الْمُؤْمِنُونَ وَ الْمُؤْمِناتُ بَعْضُهُمْ أَوْلِياءُ بَعْضٍ يَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ يَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَ يُقيمُونَ الصَّلاة»[7]؛« مردان و زنان باايمان، ولىّ(و يار و ياور) يكديگرند؛ امر به معروف، و نهى از منكر مى كنند؛ نماز را برپا مى دارند»
هفت – معرفي نماز به عنوان عامل فلاح و رستگاري
از نظر قرآن، نماز عامل فلاح و رستگارى و سعادت انسان است؛ از اين رو در اوصاف متقين مى فرمايد:«الذين يؤمنون بالغيب و يقيمون الصلاة… و اولئك هم المفلحون»[8]؛« متقين كسانى هستند كه به غيب[ آنچه از حس پوشيده و پنهان است] ايمان مى آورند؛ و نماز را برپا مى دارند…؛ و و آنان رستگارانند.»
هشت – قرار دادن برپايي نماز جزو برنامه حاكمان اسلامى
قرآن مي فرمايد:« الَّذينَ إِنْ مَكَّنَّاهُمْ فِي الْأَرْضِ أَقامُوا الصَّلاةَ وَ آتَوُا الزَّكاةَ وَ أَمَرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَ نَهَوْا عَنِ الْمُنْكَرِ وَ لِلَّهِ عاقِبَةُ الْأُمُورِ»[9]؛« همان كسانى كه هر گاه در زمين به آنها قدرت بخشيديم، نماز را برپا مى دارند، و زكات مى دهند، و امر به معروف و نهى از منكر مى كنند، و پايان همه كارها از آن خداست!»
نه – نماز وسيله جلب رحمت الهي
در آيات قرآن چنين دستور داده شده:« وَ أَقيمُوا الصَّلاةَ وَ آتُوا الزَّكاةَ وَ أَطيعُوا الرَّسُولَ لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ»[10]؛« و نماز را برپا داريد، و زكات را بدهيد، و رسول(خدا) را اطاعت كنيد تامشمول رحمت(او) شويد.»
ده – قرار دادن نماز به عنوان شرط برادري و اخوت اسلامي
در آيه 11 سوره توبه چنين آمده:« فَإِنْ تابُوا وَ أَقامُوا الصَّلاةَ وَ آتَوُا الزَّكاةَ فَإِخْوانُكُمْ فِي الدِّينِ وَ نُفَصِّلُ الْآياتِ لِقَوْمٍ يَعْلَمُونَ»[11]؛« (ولى) اگر توبه كنند، نماز را برپا دارند، و زكات را بپردازند، برادر دينى شما هستند؛و ما آيات خود را براى گروهى كه مى دانند(و مى انديشند)، شرح مى دهيم!»
يازده – قرار دادن نماز به عنوان يكي از اصول نيكي ها
قرآن كريم مي فرمايد:«….ولكن البر من امن بالله و اليوم الاخر و الملئكة و الكتاب و النبيين…واقام الصلوة…»[12]؛« بلكه نيكي (و نيكوكار) كساني هستند كه به خداوند و روز رستاخيز و فرشتگان و كتاب آسماني و پيامبران ايمان آورده اند… و نماز برپا مي دارند…»
دوازده – دستور به محافظت و كوشش بر نماز
از ديگر آياتي كه بيانگر اهميت نماز در قرآن مي باشد آيه اي است كه دستور به محافظت بر نماز داده شده و فرموده است:« حَـفِظُواْ عَلَى الصَّلَوَ‌تِ وَالصَّلَوةِ الْوُسْطَى»[13]؛« بر انجام همه نمازها و ـ به خصوص ـ نماز وُسطى [=نماز ظهر] محافظت و كوشش نمائيد.»
پي نوشت :
[1] – نساء (4)، آيه 101
[2] – انعام (6)، آيه 71 و 72
[3] – طباطبايى سيد محمد حسين، تفسير الميزان، موسوى همدانى سيد محمد باقر، قم، دفتر انتشارات اسلامى جامعهى مدرسين حوزه علميه قم، 1374 ش، پنجم، ج7، ص 207
[4] – توبة (9)، آيه 12
[5] – بقره(2)، آيه 110
[6] – كوثر (108)، آيه 1 و 2
[7] – التوبة(9)؛ آيه 71
[8] – بقره (2)، آيه 3
[9] – حج (22)، آيه 41
[10] – نور (24)، آيه 56
[11] – التوبة (9)، آيه 11
[12] – بقره (2)، آيه 177
[13] – بقره (2)، آيه
