13 نکته‌ای که باید درباره یبوست بدانید
بصیرنیوز، اگر از نظر درمان‌های تغذیه‌ای بخواهیم به این موضوع نگاه کنیم هر فردی که دچار یبوست است حتما باید تغییری در مواد غذایی مصرفی روزانه خود به وجود آورد چون نوع مواد خوراکی نقش مهمی در تشدید یا درمان یبوست دارد. به این نکات توجه کنید.
1. نخست لازم است بدانید که مصرف بعضی از داروهای مخدر و تسکین‌دهنده در سنین سالمندی افزایش می‌یابد که این داروهای مخدر و ضددرد باعث ایجاد یبوست می‌شوند. اگر سالمند هستید و از داروهای ضددرد استفاده می‌کنید، بهتر است با پزشک خود صحبت کنید، شاید پزشک بتواند از راه‌های جایگزین برای کاهش درد شما استفاده کند.
2. مطالعات نشان داده حداقل نیم ساعت ورزش در روز تا حد زیادی شدت یبوست را کاهش می‌دهد. اگر ناتوانی در راه رفتن ندارید حتما تحرک بدنی داشته باشید. بهتر است دولت نیز کمک کند و در هر محله‌ای مکان شاد و مناسبی را به سالمندان اختصاص دهد تا با انگیزه بیشتری به منظور تحرک بدنی در این اماکن حضور پیدا کنند.
3. آب مفیدترین ماده برای بدن محسوب می‌شود و هیچ جایگزینی برای آن وجود ندارد. گاهی وقتی از سالمند درباره میزان مصرف آب سوال می‌شود او در جواب می‌گوید که میزان مصرف مایعاتش کافی است و روزانه به مقدار زیادی از چای یا قهوه استفاده می‌کند اما باید بدانید چای و قهوه موادی هستند که باعث تشدید یبوست می‌شوند. پس اگر یبوست دارید باید از چای کمرنگ استفاده کنید و مایعات مصرفی‌تان آب معمولی باشد اما جایگزین خوبی برای آب معمولی وجود دارد و آن آب میوه طبیعی است که به‌طور خانگی تهیه می‌شود.
بهترین آب میوه برای درمان یبوست مخلوط آب میوه گلابی و آلو است. این 2 میوه سرشار از فیبر هستند و به سرعت مشکل یبوست را برطرف می‌کنند. البته سالمندان باید توجه کنند که وجود بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت ممکن است باعث محدودیت در مصرف میوه‌ها شود این افراد نباید در مصرف چنین آب میوه‌ای زیاده‌روی کنند و مقدار مصرف آن باید توسط پزشک تعیین شود.
4. مصرف آب تنها کافی نیست و وجود فیبر در غذا ضروری است چون فیبرها هستند که باعث می‌شوند حجم توده مدفوع زیاد و راحت‌تر دفع شود. با خوردن میوه‌ها و سبزیجات تازه می‌توانید فیبر کافی به بدن‌تان برسانید.
5. مشکل دیگر در سالمندان که ارتباط نزدیکی با یبوست دارد کاهش مصرف آب است. سالمندان مانند افراد جوان احساس تشنگی نمی‌کنند و دیر به دیر آب می‌نوشند که باعث می‌شود آب بدن و روده‌ها کاهش یابد. توصیه اکید ما به سالمندان این است که حتما در ساعات مقرری آب بنوشند البته میزان مصرف آب در بیماران قلبی ریوی و کلیوی باید با نظر پزشک معالج تنظیم شود.
6. نان و برنج سفید نخورید. این 2 ماده یبوست‌زا هستند برای افرادی که یبوست دارند نان جو و سبوس‌دار مفید است. البته نان‌های صنعتی وجود دارند که از نظر سبوس و غیره غنی هستند. اگر یبوست دارید سعی کنید از این نوع نان استفاده کنید و خوردن برنج سفید را به حداقل برسانید.
7. بسیاری از سالمندان صبح‌ها مشکل دارند. با خوردن صبحانه و نوشیدن چای معمولا روده‌ها فعال می‌شوند این زمان بهترین موقعیت است تا فردی که دچار یبوست است اجابت مزاج کند. بهتر است برای دفع بهتر از شیر گرم یا آب ولرم استفاده کنید. شیر گرم را قبل از خواب نیز می‌توانید مصرف کنید.
8. گاهی سالمندان به علت اختلال در حرکت یا بی‌حوصلگی، رفتن به دستشویی را به تاخیر می‌اندازند. این کار یکی از موارد مهم در ایجاد یبوست است چون تاخیر در رفتن به دستشویی باعث جذب آب مدفوع و سفتی آن می‌شود.
9. وضعیت سالمند هنگام اجابت مزاج نیز مهم است گاهی توالت فرنگی‌ها نسبت به جثه سالمند ارتفاع بلندی دارند. بهتر است در این مواقع از پایه‌هایی برای زیر پای سالمند استفاده شود تا پاها کمی بالا بیاید و دفع راحت‌تر شود.
10. افراد مسن ممکن است دچار سوءتغذیه به‌خصوص از نوع کمبود املاح و ویتامین‌ها باشند. توصیه می‌کنیم برای جبران کمبود املاح و دریافت فیبر کافی (خشکبارها منابع بسیار غنی از فیبر هستند) از خشکبار استفاده کنید. با این کار 2 مشکل را برطرف کرده‌اید.
11. بعضی از سالمندان تمایلی به تغییر الگوی زندگی ندارند و توصیه‌های پزشکی را جدی نمی‌گیرند و دوست دارند با روش‌های دیگری مانند مصرف دارو مشکل خود را برطرف کنند به همین دلیل به ملین‌ها روی می‌آورند. درست است که ملین‌ها به سرعت مشکل بیمار را حل می‌کنند ولی موقتی است و بعد از مدتی روده‌ها به مسهل عادت کرده و مشکل تشدید می‌یابد. برای برطرف کردن یبوست هرگز از ملین‌ها استفاده نکنید.
12. بعضی از همکاران پزشک، سالمندان مبتلا به یبوست را به خوردن غذاهای چرب تشویق می‌کنند. خوردن غذای چرب ممکن است بیش از نیاز بدن سالمند باشد و مشکلات دیگری را برای او فراهم کند. حتما باید الگوی غذایی چنین سالمندانی بررسی شود و در صورتی که اثبات شود چربی کافی در غذای آنها وجود ندارد به خوردن غذای چرب تشویق شوند.
13. ماساژ شکم قبل از اجابت مزاج نیز کمک‌کننده است البته نحوه ماساژ باید به‌وسیله پزشک به سالمند آموزش داده شود.
*متخصص تغذیه و رژیم درمانی عضو هیئت‌علمی دانشگاه علوم‌پزشکی تهران
