چرا امام خمینی(ره) شورای عالی انقلاب فرهنگی را پایه گذاری کردند؟

بصیر، 19 آذرماه یادآور تشکیل شورایی است که برای جمهوری اسلامی ایران نقش مهمی در مسائل فرهنگی داشته است؛ شورای عالی انقلاب فرهنگی در 19 آذرماه سال 63 به فرمان بنیانگذار انقلاب اسلامی تشکیل شد.

اما تشکیل این شورا به چند سال قبل و پیام نوروزی امام خمینی(ره) در اول فروردین 1359 برمی گردد؛ این تاریخ نقطه عطفی در تاریخ انقلاب فرهنگی بود.

ضرورت ایجاد انقلاب اساسی در دانشگاه‏‌ها

امام (ره) در بند 11 این پیام بر ضرورت ایجاد انقلاب اساسی در دانشگاه‏‌های سراسر کشور، تصفیه اساتید مرتبط با شرق و غرب و تبدیل دانشگاه به محیطی سالم برای تدوین علوم عالی اسلامی تأکید کردند.

در اواخر فروردین 59، شورای انقلاب به دنبال ملاقاتی که با امام (ره) داشت، در بیانیه‌ای مقرر کرد که دانشگاه باید از حالت ستاد عملیاتی گروه‏‌های گوناگون خارج شود.

در این بیانیه، 3 روز مهلت برای برچیده شدن دفاتر و تشکیلات گروه‏‌ها در دانشگاه‏‌ها تعیین و افزوده شده بود که امتحانات دانشگاهی باید تا 14 خرداد به پایان برسد و از 15 خرداد دانشگاه‌‌ها تعطیل و هرگونه اقدام استخدامی و مانند آن در دانشگاه متوقف گشته و نظام آموزشی کشور براساس موازین انقلابی و اسلامی طرح ریزی شود.

تشکیل ستاد انقلاب فرهنگی در خرداد 59

پس از تعطیل رسمی دانشگاه‌ها، امام‌خمینی (ره) در 23/3/59 فرمانی را مبنی بر تشکیل ستاد انقلاب فرهنگی صادر کردند.

 در قسمتی از فرمان ایشان آمده است:

“مدتی است ضرورت انقلاب فرهنگی که امری اسلامی است و خواست ملت مسلمان می‏باشد، اعلام شده  و تاکنون اقدام مؤثری انجام نشده است و ملت اسلامی و خصوصاً دانشجویان باایمان متعهد نگران آن هستند و نیز نگران اخلال توطئه‌گران که هم اکنون گاه گاه آثارش نمایان می‌‏شود و ملت مسلمان و پایبند به اسلام خوف آن دارند که خدای نخواسته فرصت از دست برود و کار مثبتی انجام نگیرد و فرهنگ همان باشد که در طول مدت سلطه رژیم فاسد کارفرمایان بی‌‌فرهنگ، این مرکز مهم اساسی را در خدمت استعمارگران قرار داده بودند.

بر این اساس به حضرات آقایان محترم محمدجواد باهنر، مهدی ربانی املشی، حسن حبیبی، عبدالکریم سروش، شمس آل‌احمد، جلال الدین فارسی و علی شریعتمداری مسؤولیت داده می‌‏شود تا ستادی تشکیل دهند و از افراد صاحب‌نظر متعهد، از بین اساتید مسلمان و کارکنان متعهد باایمان و دیگر قشرهای تحصیلکرده، متعهد و مؤمن به جمهوری اسلامی دعوت نمایند تا شورایی تشکیل دهند و برای برنامه‏ ریزی رشته‏ های مختلف و خط‌مشی فرهنگی آینده دانشگاه‌ها، براساس فرهنگ اسلامی و انتخاب و آماده سازی اساتید شایسته، متعهد و آگاه و دیگر امور مربوط به انقلاب آموزشی اسلامی اقدام نمایند.»

وظایف ستاد انقلاب فرهنگی

ستاد انقلاب فرهنگی طبق فرمان امام (ره) ملزم بود که در برخورد با مسائل دانشگاهی فعالیت‏های خود را بر چند محور متمرکز کند:

تربیت استاد و گزینش افراد شایسته برای تدریس در دانشگاه‏‌ها
گزینش دانشجو
اسلامی کردن جو دانشگاه‌‏‌ها و تغییر برنامه‌‌های آموزشی دانشگاه‌‌ها، به صورتی که محصول کار آنها در خدمت مردم قرار گیرد.

بر این اساس، ستاد از صاحبنظران مختلف دعوت به همکاری کرد و در اولین گام گروه‌‌های برنامه‌‌ریزی در رشته‌‌های پزشکی، فنی و مهندسی، علوم پایه کشاورزی، علوم انسانی و هنر تشکیل شد.

تشکیل کمیته اسلامی کردن دانشگاه‌‌ها

از آنجایی که مدیریت دانشگاه‏‌ها در گذشته هماهنگ با فرهنگ اسلامی جامعه نبود، باید تغییراتی در مدیریت دانشگاه‏‌ها به عمل می‌آمد، سازمان دانشگاه‌‌ها باید دگرگون می‏شد و مهمتر از همه، محیط دانشگاه‌‌ها اسلامی می‏شد.

برای این منظور، کمیته‏‌ای در ستاد با عنوان  کمیته اسلامی کردن دانشگاه‌‌ها ، تشکیل شد.

با توجه به ناهماهنگی ضوابط و مقررات حاکم بر دانشگاه‌‌ها با شرایط انقلابی جامعه، قسمت اعظم فعالیت‏های ستاد بر اسلامی کردن دانشگاه‌‌ها و تعیین ضوابط و مقرراتی منطبق با موازین اسلامی متمرکز شد.

ترمیم و تکمیل ستاد انقلاب فرهنگی

در شهریور سال 62 با توجه به نظر امام (ره) مبنی بر لزوم ترمیم و تقویت ستاد و مخصوصاً حضور مسئولین اجرایی در آن، به دنبال نامه رئیس جمهور وقت آیت الله خامنه‌‏ای، امام امت در تاریخ 8/6/62 طی نامه‏‌ای به پیشنهاد رئیس جمهور مبنی بر ترمیم و تکمیل ستاد انقلاب فرهنگی پاسخ دادند و از این تاریخ ستاد با ترکیب ذیل به فعالیت خود ادامه داد: نخست وزیر، وزرای فرهنگ و آموزش عالی و فرهنگ و ارشاد اسلامی، 2 نفر دانشجو به انتخاب جهاد دانشگاهی و آقایان علی شریعتمداری، احمد احمدی، عبدالکریم سروش و مصطفی معین.

دومین ترمیم عمده ستاد انقلاب فرهنگی/ تشکیل شورای عالی انقلاب فرهنگی در 19 آذرماه 63

با بازگشایی دانشگاه‌ها و توسعه مراکز آموزشی و گستردگی فعالیت ستاد انقلاب فرهنگی، ضرورت تقویت این نهاد بیش از پیش احساس شد؛ بطوری که در 19 آذر 1363 دومین ترمیم عمده ستاد انقلاب فرهنگی توسط حضرت امام خمینی (ره) انجام گرفت و به این ترتیب شورای عالی انقلاب فرهنگی با ترکیبی جدید تشکیل شد.

در بخشی از فرمان امام خمینی (ره) در 19 آذرماه 63 آمده است:

خروج از فرهنگ بدآموز غربی و نفوذ و جایگزین شدن فرهنگ آموزنده اسلامی، ملی و انقلاب فرهنگی در تمام زمینه‌ها در سطح کشور آن چنان محتاج تلاش و کوشش است که برای تحقق آن سالیان دراز باید زحمت کشید و با نفوذ عمیق ریشه‌دار غرب مبارزه کرد.

اینک با تشکر از زحمات ستاد انقلاب فرهنگی برای هر چه بارورتر شدن انقلاب در سطح کشور، تقویت این نهاد را لازم دیدم. بدین جهت علاوه بر کلیه افراد ستاد انقلاب فرهنگی و رؤسای محترم 3 قوه، حجج اسلام آقای خامنه‌‏ای، آقای اردبیلی و آقای رفسنجانی و همچنین جناب حجت الاسلام آقای مهدوی کنی و آقایان سیدکاظم اکرمی وزیر آموزش و پرورش و رضا داوری و نصرالله پورجوادی و محمدرضا هاشمی را به آنان اضافه نمودم.

سومین ترمیم شورای عالی انقلاب فرهنگی درسال 75

سومین ترمیم عمده شورای عالی انقلاب فرهنگی به سال 1375 برمی‏گردد؛ حضرت ‏آیت‌‏الله ‏خامنه‌‏ای رهبر معظم انقلاب اسلامی در تاریخ 14/9/75 با صدور پیامی ضمن تعیین ترکیب جدید اعضای شورای عالی بر اهمیت جایگاه و وظایف خطیر آن نیز تأکید نمودند.

در بخشی از پیام رهبر انقلاب آمده است:

شورای عالی انقلاب فرهنگی که با تدبیر حکیمانه امام راحل عظیم‌الشأن به جای ستاد انقلاب فرهنگی پدید آمد، نقش فعال و مؤثری را در عرصه‌های امور فرهنگی کشور به‌خصوص دانشگاه‌ها ایفا کرد و برکات زیادی از خود به‌جای گذارد.

اکنون با پیشرفت کشور در کار سازندگی و گسترش دامنه نیاز به دانش و تخصص و لزوم فراگیری علوم و فنون و پرورش محققان و نوآوران و استادان و متخصصان کارآمد، اهمیت این بخش از مسائل فرهنگی تأکید مضاعف یافته است.

توسعه دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌ها و دیگر مراکز آموزش و آموزش عالی که پاسخ طبیعی به آن نیاز است و افزایش چشمگیر کمیت دانشجویی، به‌نوبه خود تکالیف تازه‌یی را بر عهده مسئولان امور فرهنگی کشور می‌گذارد که برتر از همه آنها اولاً کیفیت بخشیدن به مایه‌های علم و تحقیق در این مراکز و ثانیاً پرداختن به تربیت معنوی دانشجویان و هدایت فکر و عمل آنان است.بعد از سومین ترمیم و پیام رهبر انقلاب، شورای عالی انقلاب فرهنگی وارد مرحله جدیدی از حیات تشکیلاتی خود ‏شد. مدیریت فرهنگی جامعه در عرصه‌های مختلف از جمله فعالیت های مهم این شورا در حال حاضر است.

اعضای حقوقی و حقیقی شورای عالی انقلاب فرهنگی در حال حاضر

اعضای حقوقی:

حسن روحانی، رئیس جمهور و رئیس شورای عالی انقلاب فرهنگی؛ علی لاریجانی، نائب رئیس اول و رئیس مجلس شورای اسلامی؛ صادق آملی لاریجانی، نائب رئیس دوم و رئیس قوه قضائیه؛ محمد رضا مخبر دزفولی، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی؛ احمد جنتی، عضو افتخاری؛ سید رضا صالحی امیری، وزیر ارشاد؛ محمد فرهادی، وزیر علوم، تحقیقات و فناوری؛ سید حسن قاضی زاده هاشمی، وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی؛ فخرالدین احمدی دانش آشتیانی، وزیر آموزش و پرورش؛ مسعود سلطانی فر، وزیر ورزش و وجوانان؛ سورنا ستاری، معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهور و رئیس بنیاد ملی نخبگان؛ شھیندخت مولاوردی، معاون رئیس جمهور در امور زنان و خانواده؛ محمد باقر نوبخت، معاون برنامه ریزی و نظارت راھبردی؛ عبدالعلی علی‌ عسکری، رئیس سازمان صدا و سیما؛ سید مهدی خاموشی، رییس سازمان تبلیغات اسلامی؛ احمد واعظی، رئیس دفتر تبلیغات اسلامی؛ ابوذر ابراهیمی ترکمان، رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی؛ محمد محمدیان، رئیس نهاد نمایندگی ولی فقیه در دانشگاه‌ها؛ حمیدرضا طیبی، رئیس جهاد دانشگاهی؛ کبری خزعلی، رئیس شورای فرهنگی و اجتماعی زنان و خانواده؛ حمید میرزاده، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی؛ احمد سالک، رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی؛ محمد مهدی زاهدی، رئیس کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی؛ حسینعلی شهریاری، رییس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس

اعضای حقیقی:

احمد احمدی،  رضا داوری اردکانی، علی رضا اعرافی، حمید پارسانیا، عبدالله جاسبی، غلامعلی حدادعادل، حسن رحیم پور ازغدی، علی اکبر رشاد، علی شریعتمداری، محمد رضا عارف، محسن قمی، منصور کبگانیان، حسین کچویان، محمد علی کی نژاد، عزت الله ضرغامی، مهدی گلشنی، محمود محمدی عراقی، محمد رضا مخبر دزفولی، صادق واعظ زاده، علی اکبر ولایتی 

فرهنگ نیوز