عراق پیک صلح میان تهران و ریاض/ آیا شکاف بین ایران و عربستان با میانجی گری کاهش می یابد؟

بصیر، روابط سیاسی و بعضاً استراتژیک ایران و عربستان در منطقه از سطح اختلافات بین دو کشور همسایه در سالهای اخیر فراتر رفته و می توان ادعا کرد در مواردی به سطح تنش نیز رسیده است.

در تحلیل سطح راهبردی می توان گرایش عربستان به آمریکا و غرب و پیگیری سیاست های آنها در منطقه را مورد نقد ایران دانست، حمایت از تروریست ها و گروه های تکفیری در پاکستان، افغانستان، عراق و سوریه از سوی عربستان دقیقاً مقابل خواست ایران بوده است و از طرفی ارتباط گروه های شیعی لبنان، عراق و سوریه با ایران برای دولت سعودی قابل تحمل نیست.

اما کلید اختلافات به حادثه تلخ منا و کشته شدن بیش از 450 نفر از زائران ایرانی در حج بود، به دنبال این حادثه عربستان کارشکنی هایی در خصوص انتقال و جابجایی پیکر شهدا و پیگیری مطالبات داشت که باعث تنش در روابط شد و حتی منجر به تهدید اقدامات سخت از سوی رهبر انقلاب گردید.

با اعدام شیخ نمر در تاریخ 12 دی ماه 94 موجی از اعتراضات در کشور های اسلامی بوجود آمد که متاسفانه در ایران با اقدامات عده ای خودسر در وارد شدن به مجموعه سفارت و کنسولگری عربستان در تهران و مشهد همراه بود. به دنبال این واقعه موجی از تنش های سیاسی دیپلماتیک بین کشور های عربی و ایران حاصل و منجر به قطع کامل روابط دیپلماتیک بین این دو کشور شد و در ادامه نیز کشور های بحرین، سودان، جیبوتی، کویت، سومالی، کومور، امارات و قطر نیز اقدام مشابهی انجام دادند.

قطع کامل روابط سیاسی سایه خود را بر حج سال گذشته و نیز پیگیری مطالبات مربوط به شهدای حادثه منا هم انداخت.

حسن قشقاوی در سالگرد حادثه منا در شبکه خبر سیما اعلام نمود که پس از واقعه سفارت هیچ رابطه ای بین دو کشور برقرار نیست و حتی وکیل های خارجی هم نتوانستند مسائل ما را در ریاض دنبال کنند.

اینها خلاصه ای از روند فاصله گرفتن میان دو کشور همسایه بود اما مدتی است که به نظر می رسد روند معکوس این قضیه آغاز شده است.

در جریان مذاکرات مربوط به سوریه وزرای خارجه ایران و عربستان دور یک میز نشستند و مذاکره کردند، هفته گذشته سرپرست سازمان حج اعلام کرد که عربستان دعوت نامه حج سال آینده را برای ایران ارسال کرده و وزیر ارشاد دکتر صالحی امیری پاسخ آن را داده است و پنج اسفند ماه هیات ایرانی آمادگی دارد برای مذاکرات وارد ریاض شود.

حجت السلام قاضی عسگر در اظهار نظری گفت که تا امروز دو دور مذاکرات پیرامون حج انجام و شرایط ایران برای طرف مقابل تشریح شده و ما امیدواریم که در حج سال آینده شرکت کنیم و حتی تعداد زائر را افزایش دهیم.

حمید محمدی سرپرست سازمان نیز ضمن تایید نامه نگاری تحویحاً اشاره کرد که این روابط به منزله برقراری رابطه نیست و ما هیچ رابطه سیاسی با این کشور نداریم.

اما مهمترین خبر در این ارتباط از زبان ابراهیم جعفری وزیر خارجه عراق شنیده شد، وی در حاشیه سفر خود به تهران برای شرکت در مراسم ترحیم رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام، از میانجی‌گری عراق در روابط ایران و عربستان خبر داد و گفت: “این اقدامات از سال گذشته ادامه دارد و من پیام‌هایی میان دو کشور رد وبدل کرده‌ام زیرا عربستان و ایران در غرب و شرق عراق قرار دارند و هرگونه بحران در روابط ایران و عربستان، عراق را هم تحت تأثیر قرار خواهد داد و نزدیکی روابط این کشورها به نفع عراق نیز خواهد بود، پیام کتبی، خیر؛ اما من پیام‌هایی شفاهی را طی ماه‌های اخیر میان مسئولان این کشورها رد وبدل کرده‌ام و تلاش خواهیم کرد مواضع آن‌ها را به هم نزدیک کنیم.“

اختلافات اساسی بین دو کشور بر روی مسائلی چون تحولات سوریه، یمن، عراق، قیمت نفت و ساختار اوپک، حمایت از گروهای تکفیری همچنان پابرجا است، اما لزوم حرکت به سمت ثبات در منطقه آشوب زده و از طرفی فشار های اقتصادی که به دنبال کاهش قیمت نفت گریبان دو کشور را گرفت احتمالاً باعث تمایل طرفین به برقراری رابطه شده است.

اینکه عراق تا چه میزان می تواند پیک صلح و رابطه باشد نیازمند زمان است اما نکته ای که در آن تردید وجود ندارد این است که امروز دو کشور از نقطه اوج منحنی اختلاف خود گذشته اند و نشانه هایی وجود دارد که شکاف فی مابین در حال کم شدن است.

عراق از آنجایی که با هر دو کشور مرز مشترک دارد و هر تحول و اتفاقی مابین ایران و عربستان مستقیماً بر روی این کشور اثر گذار است به شدت تمایل دارد تا با ایجاد رابطه شکاف را کاهش دهد و به خصوص در بحث های مربوطه به امنیت عراق و مبارزه با تروریسم هر دو کشور را با هم همسو کند، بر این اساس پیگیری و میانجی گری امری طبیعی و لازم قلمداد می شود.

اینکه تا چه حدی طرفین در موضوعات چالشی عقب نشینی خواهند کرد و در پرونده هایی مانند سوریه و یمن که رسماً هر دو درگیر مستقیم هستند چه تحولاتی در آینده رخ خواهد داد همه بر رابطه موثر است اما بدون شک در موضوعاتی چون حج و قیمت نفت احتمالاً توافق بین طرفین برقرار شود.

تیتر یک