با ریخت و پاش کودکان چگونه برخورد کنیم؟
بصیرنیوز،بسیاری از والدین از دست فرزندان کـوچـک‌شـان در عـذاب‌انـد زیـرا ایـن فـرزنـدان بـه طـور مرتب ریخت‌وپاش می‌کنند و تمایلی هم برای جمع‌وجور کردن آن ندارند. نام‌گذاری زلزله برای ایـن کودکان چندان بی‌ربط نیست اما راه‌هایی برای مطیع کردن این قبیل فرزندان نیز در فضای خانه وجود دارد. در ادامه این مطلب را به نقل از سایت مادربانو می‌خوانیم.
فرزندان خردسال هر چه‌قدر وسایل بیشتری برای بازی کردن در اطراف‌شان باشد، سرگرم‌تر می‌شوند و بیشتر لذت می‌برند بنابراین آنها هرگز فکر نمی‌کنند این وسایل را به هم ریخته‌اند و بعد از مدتی خانه‌تان شبیه بازارشام می‌شود و شما همیشه در حال غر زدن سر کودک هستید که وسایلی را کـه ریخته است، جمع‌وجور کند و یا اینکه خودتان آنها را جمع می‌کنید. در این صورت شما باز هم مسوولیت دیگری را که بر عهده فرد دیگری بوده، پذیرفته‌اید و از همه بدتر اینکه کودک می‌فهمد کسی هست که پشت‌سرش چیزهایی را که به هم ریخته، جمع کند.
فراموش نکنیم کـه هر فردی در خانه مسوول ریخت‌وپاش خودش است بنابراین به کودک خود اهمیت مراقبت از وسایل و گذاشتن آنها در محل مخصوص‌شان را یاد دهید. او با پیدا کردن سریع وسایلش و غروری که این مرتب بودن به او می‌دهد، در واقع خودش جایزه‌اش را گرفته است. گاهی هم لازم است که شما خیلی جدی بگویید: <این خانه باید این طور باشه که همه ما خودمون وسایلمون را جمع کنیم> و اگر چنین اتفاقی روی نداد، از روش‌های زیر استفاده کنید.
● برنامه‌ریزی قبلی
مـرتب بودن باعث صرفه‌جویی در وقت و جلوگیری از درگیری می‌شود و به شما اجازه می‌دهد که محیط اطراف‌تان را کنترل کنید بنابراین با صرف کمی وقت طوری محیط اطراف کودک را تغییر دهید که رعایت نظم برایش آسان‌تر شود.
▪ برای نگهداری لوازم کودک، مکان‌هایی را تعیین کنید. به او بگویید همان‌طـور که او خانه‌ای برای زندگی کردن دارد، همه اشیا و لوازمش هم به خانه احتیاج دارند. محل‌های جداگانه‌ای را برای اسباب‌بازی‌ها، لوازم ورزشی و لوازم هنری کودک‌تان تـعیین کنید. جعبه‌های کفش می‌توانند برای نگهداری اشیای کوچک‌تر به کار روند و می‌توان از جعبه جواهرات برای نـگهداری اشیای با ارزش استفاده کرد. برای اشیای بزرگ‌تر، طاقچه، کابینت یا کمد مناسب‌تر از جعبه‌های اسباببازی بزرگ هستند که در آنها اسباب‌بازی‌ها به هم ریخته می‌شوند و می‌شکنند. سطل‌های پلاستیکی، محل مناسبی برای اسباب‌بازی‌های با قطعات فـراوان هستند. به یاد داشته باشیم که هر تصمیمی درباره وسایل می‌گیریم، هدفمان باید این باشد که هر چیز جای معینی داشته باشد.
▪ محل اشیا را طوری قرار دهید که در دسترس کودک باشد. اتاق را از چشم کودک نگاه کنید و مطمئن شوید که طاقچه‌ها، کابینت‌ها، جارختی‌ها و طبقه‌های کمد طوری قرار گرفته است کــه کـودک می‌تواند به آسانی به آنها دسترسی پیدا کند.
▪ به محل وسایل برچسب بزنید. محل هر چیز را با برچسب، حروف چسبان و یا حتی عکس مشخص کنید. بـه این ترتیب کودک یکی از فایده‌های حروف الفبا را نیز یاد خواهد گرفت.
● آموزش را فراموش نکنید
برای کودکان‌تان الگوی عملی باشید. شما خودتان باید مرتب و منظم باشید و بر کار فرزندان‌تان نیز نظارت کنید. کودکانی که هرگز در عمرشان مرتب نبوده‌اند، نمی‌توانند در یک چشم بر هم زدن همه جا را مرتب کنند. همچنین آنها نمی‌دانند که چه باید بکنند. تمام کودکان، بزرگ و یا کوچک، باید بدانند که انتظارات شما دقیقا چه هستند.آیا اتاق فقط باید جلوی چشم شما تمیز باشد و یا اینکه حتی پشت درهای بسته هم باید اتاق تمیزی داشته باشند؟ به خاطر بسپاریم که کودک به تدریج یاد می‌گیرد که شما چـه می‌خواهید و بنابراین شما باید در انتظارات‌تان واقع‌بین باشید.
▪ آماده باشید که گاهی به کودک کمک کنید. حتی مرتب‌‌ترین کودکان نـیز برای جمع کردن اسباب‌بازی‌هایی کـه دارای قطعات متعدد هستند، نیاز به کمک دارند تا قطعات گم نشوند. بنابراین در ابتدا کودکان را وادار کنید که قطعات بیشتری از اسباببازی را با کمک شما سوار کنند. در نهایت آنان به تنهایی قادر به انجام این کار می‌شوند و احساس غرور خاصی از این کار خواهند داشت.
▪ در کودک عادت ایجاد کنید. کودک خود را تشویق کنید که وسایلش را بلافاصله بعد از بازی جمع کند. دربـاره کـودکان نوپا می‌توانید چنـین کنید: یکی شما بردارید، یکی کودک بردارد و هنگامی که جمع کردن و برداشتن از روی زمـین را یـاد گرفت، هدف بعدی این است که به او یاد بدهید آنها را کجا بگذارد. اگر این آموزش را از ابتدای زندگی کودک آغاز کنید، او به این نتیجه خواهد رسید که این کار در بازی کردن یا کار کردن، طبیعی است.
● مهربان و قاطع
هنگامی که می‌خواهید کودک‌تان وسایلش را جمع‌وجور کند، به روشنی و با کلمات ساده به او بگویید که دقیقا چه کاری را باید انجام دهد. به طور مثال به دخترتان بگویید: «لطفا تمام اسباب‌بازی‌ها را جمع کن و آنها را مرتب داخل طبقه مخصوص اسباب‌بازی‌ها بگذار.» بـه یاد داشته بـاشیم کـه باید با لحن مهربان اما قاطع این کلمات را ادا کنیم. اگر کودک پاسخ نداد، درخواست خودتان را پنج ثانیه بـعـد دوباره تکرار کنید. اگر می‌دانید هر دو‌بار را شنیده اسـت و هنوز واکنش نشان نمی‌دهد، پیامدهای کارش را گوشزد کنید.
● پیامدهای کار کودک
برای اینکه دستورات شما معنی‌دار باشند، کودک باید بداند که اگر او کاری را کــه شما خواسته‌اید انجام ندهد، جای بحث ندارد. شما آن کار را به جای او انـجام نخواهید داد و او پیامدهای کارش را بلافاصله خواهد دید. این پیامدها می‌تواند به صورت محرومیت موقت، گرفتن دست کودک و مجبور کردن او به انجام کارها باشد. همچنین اگر به خانه آمدید و متوجه شدید کودک وسایلش را جمع نکرده است، به او به تدریج بفهمانید که هر چیز را که تـا انتهای روز جمع نکند، برای مدتی مثلا یک هفته مال شما خواهد شد. این وسایل را تا مدت معین در جعبه مخصوص یا همان جعبه جریمه بگذارید و اطمینان حاصل کنید که کودک می‌داند که اگر این کار دوباره اتفاق بیفتد، دوباره جریمه خواهد شد.
● تشویق فرزند
تشویق در این‌باره نیز مفید خواهد بود. همیشـه هنگامی که رفتار کودک خوب اسـت، او را تحسین کنید. به او بگویید که چقدر خوشحال هستید که او وسایلش را جمع می‌کند. بار دیگر که او به تنهایی این کار را انجام داد به او بگویید که چه کار بزرگی انجام داده اسـت. وقتی کـودک بعد از اینکه وسایلش را مرتب کرد، توانست به راحتی چیزی را که به دنبالش می‌گردد پیدا کند، او را تشویق کنید. به طور مثال بگویید: «آفرین که بدون اینکه من بگویم، وسایـلت را جمع کردی. جایزه‌ات اینه که حالا بیایی بستنی بخوری.»
● پیشگیری کنید
با اسـتفاده از تخیل خود، احساس مرتب بودن را در کودکان تحریک کنید. با استفاده از یک زمان‌سنج از کودک خود بخواهید که <رکورد جهانی جمع‌وجور کردن> را بشکند یا از کودک خود بخواهید که شما را غافلگیر کند. به او بگویید برای پنج دقیقه اتاق را ترک می‌کنید و می‌خواهید ببینید پس از پنج دقیقه مانند جادوگرها به سرعت تمام اسباب‌بازی‌ها سر جای خود هستند یا نه؟ شیوه دیگری که می‌توانید در این راه بـه کار گیرید، استفاده از بازرسی است. وانـمود کنید که کارآگاه مـشهوری هستید و به دنبال وسایلی می‌گردید که سرجایشان نیستند. یا ایـنکه نقش بازرسی را باز کنید که می‌خواهد بداند جای صحیح اشیا کجاست. همچنین اگر کودک شما دوست دارد هر بار که بازی می‌کند همه اسباب‌بازی‌هایش را با هم بیرون بیاورد، بـه او بگـویید که قوانین تغییر کرده‌اند و از این به بعد اگر می‌خواهد یک اسباببازی را بردارد باید اسباببازی قبلی را سرجایش بگذارد. این روش زمانی که چند کودک در یک اتاق بـازی می‌کنند نیز موثر است. هر کودکی که یک اسباببازی را بردارد باید اسباب‌بـازی قبلی را سرجایش بگذارد و در انتهای بازی نیز آنها را به مـحل قبلی‌شان بازگرداند.
شیوه دیـگری که می‌توانید به کار گیرید «مبادله پایاپای» است. این روش به ویژه درباره کودکان خردسال مفید است. هر از چند گاه، اسباب‌بازی‌هایی را که کودک به تازگی با آنها بازی نکرده اســت، جمع کنید و آنها را در محل مخصوص بگذارید و وانمود کنید این یک مغازه مبادله پایاپای است. به او بگویید هر هفته پس از آنکه وسایلش را جمع کرد می‌تواند یک اسباببازی بدهد و یک اسباببازی بگیرد. به این ترتیب اسباببازی جدید برایش تازگی نیز خواهد داشت.
