راکتور اراک بزرگترین موضوع مورد اختلاف

به گزارش بصیر به نقل از بلاغ، بعد از دست دادنها و عکس گرفتن ها در روز پایانی مذاکرات ژنو، به نظر می رسید که توافق اولیه در زمینه برنامه هسته ای ایران ، نظر اعضای گروه 1+5 و ایران را به هم نزدیک کرده باشد با این حال انتشار تفسیر‎های متفاوت و بعضا متناقض از توافقنامه ژنو از سوی طرفین، نشان داد که اختلافات همچنان باقی است و ماحرا به همین سادگی که رسانه ها بیان کردند و جشن دیپلماسی در کشورها به راه افتاد نبود .

با گذشت تقریبا دو هفته از زمان منعقد شدن این توافق،‌ رسانه‎های غربی نیز مانند تعدادی از رسانه‎های ایران که از همان روز اول مغلوب جو رسانه‎ای در این زمینه نشده بودند ،‌حالا به بیان وجوه اختلافی بین ادعاهای آمریکا در این زمینه و بیانیه ژنو می پردازند .

خبرگزاری سی ان ان در گزارشی در این زمینه به قلم جاناتان شانزر ، معاون رییس بنیاد دفاع از دموکراسی نوشته است : توافق هسته ای بین گروه 1+5 و ایران در آخر ماه گذشته میلادی به طور گسترده مورد استقبال کشورهای مختلف قرار گرفت و این کشورها اعلام کردند این اقدام موقت موفق شده است جنگ ناخواسته بر سر برنامه هسته ای ایران را دفع کند .

اما بعد از اینکه این موفقیت ابتدایی هسته ای مورد ستایش قرار گرفت و جشن دیپلمکاتیک برگزار شد ، ایران در حال حاضر آمریکا را متهم می کند که نسخه متفاوتی از توافق را در اختیار مردم آمریکا قرار داده است که تفسیر اصلی مد نظر ایران از این توافق نیست .

فاصله میان ایران و آمریکا درباره این قرار دادی که هنوز جوهر امضای آن خشک نشده چقدر است ؟

 راکتور آب سنگین اراک بزرگترین موضوع مورد اختلاف بین طرفین است . در توافقنامه ژنو ایران خود را متعهد ساخته است که «هیچ پیشرفتی در فعالیت هایش در برخی از سایتهای هسته ای انجام ندهد » که یکی از این سایتها ، رآکتور اراک بوده است .  «طرح اقدام مشترک » بیان می کند که توافق نهایی «به طور کامل نگرانیها در ارتباط با رآکتور اراک را حل می کند » برای رسیدن به این هدف باید اطمینان حاصل شود که « هیچ پیشرفت و ساخت و سازی که تاسیسات را قادر سازد که عملیات باز فرآوری را انجام دهد صورت نمی گیرد».

اما بر اساس بیانیه کاخ سفید ،‌این جمله بدین معنی است که « ایران متعهد شده است که هیچ توسعه ای را در فعالیت های هسته ای اش در اراک انجام نداده و هر گونه پیشرفت در مسیر تولید پلوتونیوم را متوقف سازد.» کاخ سفید 7 محدودیت را در ارتباط با اراک در نظر گرفته است :

1-      کمیسیون (عملیاتی) رآکتور اراک

2-      سوخت راکتور اراک

3-      تولید سوخت برای راکتور اراک

4-      آزمایش سوخت برای راکتور اراک

5-      نصب هر گونه قطعات اضافی در راکتور اراک

6-      انتقال سوخت و آب سنگین به سایت راکتور

7-      ساخت تاسیساتی که قادر به پردازش مجدد باشد ( به منظور جداسازی پلوتونیوم از سوخت مصرف شده)

با این حال بر اساس گزارش رویترز،  ایران می تواند «ساخت قطعات را به صورت خارجی برای نصب بعدی» ادامه دهد. علاوه بر این جواد ظریف وزیر امور خارجه ایران به مجلس شورای اسلامی ایران گفته است که «هیچ سوخت هسته ای تولید نمی شود و هیچ تاسیسات جدیدی نصب نمی شود  … با این حال ساخت و ساز ادامه خواهد داشت .» براساس گزارش سایتهای خبری ایران او اضافه کرده است که «ساختمان سازی و ساخت وساز ادامه خواهد داشت  چرا که ما در حال حاضر در اراک در همین مرحله هستیم »

در پاسخ به این صحبت ها جن ساکی ، سخنگوی وزرای خارجه آمریکا گفت :«ما دقیقا مطمئن نیستیم که منظور ظریف از ساخت و ساز که او بیان کرده است چیست اما هیچ گونه اقدامی نباید در راکتور اراک انجام شود هیچ کاری نباید برای آماده ساختن سوخت برای راکتور اراک انجام شود ونباید هیچ آزمایش اضافه ای بربای راکتور انجام شود .»

وی افزود : « اگر اشاره ظریف به ساخت و سازی در بیرون از محیط راکتور است که انجام شود ، آن مسئله چیز دیگری است »

یکی دیگر از زمینه های نگرانی مسئله غنی سازی در ایران است . مقام های آمریکایی ادعا می کنند که توافق ژنو حق ایران برای غنی سازی اورانیوم را به رسمیت نمی شناسد . مقام های ایرانی نیز ادعا می کند که این حق به رسمیت شناخته شده است . به گفته ظریف « ایران حق برخورداری از این مسئله را دارد و این مسئله برای ایران به رسمیت شناخته شده است » به همین ترتیب معاون وزیر امرو خارجه ایران سید عباس عراقچی هم به فارسی توادیت کرده است که « برنامه غنی سازی ما به طور رسمی پذیرفته شده است »

رییس جمهور ایران ،‌حسن روحانی هم تاکید کرده است که « حقوق هسته ای ملت ایران و حق غنی سازی توسط قدرتهای جهانی به رسمیت شناخته شده است » روحانی بعد از آن اعلام کرد که « غنی سازی که بخشی از حق هسته ای ما است ، ادامه می یابد . این کار امروز ادامه دارد و فردا هم ادامه می یابد و غنی سازی ما هیچ گاه متوقف نیم شود و این مسئله خط قرمز ما است »

مقام های ایرانی مرتبا گفته اند که ایران سایت های غنی سازی خود را از بین نمی برد . در این مسئله احتمالا دو طرف با هم هم نظر هستند . بر اساس نوشته وال استریت ژورنال ، « مقامات ارشد ایالات متحده گفته اند که آنها مدتهاست بر این باورند که این مسئله هم امکان پذیر و هم عملی است که به توافقی با ایران دست یابند که بتواند برنامه هسته ای ایران را به طور کامل از بین ببرد » و این مهمترین اختلافی است که می توان گفت به مسئله ای اساسی در هر گونه توافق نهایی در این زمینه تبدیل می شود .