طرحی برای به زانو درآوردن اوباما

بصیر، سخن از اهمیت به سرانجام رسیدن برجام هسته ای وضع شده میان تهران و شش قدرت جهانی برای شخص رئیس جمهور اوباما این روزها بر کسی پوشیده نبوده و قابل کتمان نیست. قدرت بلامنازع رئیس جمهور در ساختار ریاستی آمریکا بیش از پیش دست وی را در وضع این توافق و تحمیل آن به مخالفینش در کنگره باز گذارده است، تا آن جا که پیش بینی میچ مکانل رهبر جمهوری خواهان در سنای آمریکا زودتر از هر زمان ممکن در حال وقوع بوده و عملا نقش کنگره در تایید یا رد برجام را به حاشیه رانده است. سناتور مکانل چندی پیش و با وجود تمامی دسیسه های عناصر جمهوری خواه  گفته بود: «او (رئیس جمهور) می تواند با یک سوم آرا به علاوه یک رای در هر کدام از دو مجلس پیروز شود. بنابراین هنوز شانس زیادی برای موفقیت دارد.»

رسانه های آمریکایی روز گذشته نوشتند که یک سناتور دمکرات دیگر حمایت خود را از توافق هسته‌ای با ایران اعلام کرد و به این ترتیب شمار حامیان این توافق در سنای آمریکا به ۳۰ نفر رسید. اوباما برای تایید توافق هسته ای جهت وتوی احتمالی طرح جمهوری خواهان تنها به حمایت ۱۴۶ عضو مجلس نمایندگان و یا ۳۴ سناتور نیاز دارد و تاکنون بیش از 60  عضو مجلس نمایندگان و 30 سناتور علنا حمایت خود را از توافق اعلام کرده اند.

به گزارش خبرگزاری رویترز، سنانور تام کرپر از ایالت «دلور» به عنوان سی امین سناتور حامی توافق با ایران گفته است: «این توافق خوبی برای آمریکا و متحد این کشور از جمله اسرائیل است و البته این توافق از جایگزین و بدیل ممکن یعنی جنگ احتمالی با ایران جلوگیری می‌کند».

اطمینان خاطر از کنگره توسل به یهودیان

برآورد فضای حاکم بر مجلسین آمریکا در رابطه با بررسی برجام گواه آن است که علی رغم مخالفت تمامی جمهوری خواهان، عملا شانسی برای رد چنین توافقی وجود ندارد، اظهارات رهبران دموکرات در سنا و مجلس نمایندگان نیز در همین راستا قابل ارزیابی است آن جا که نانسی پلوسی رهبر اقلیت دموکرات در مجلس نمایندگان کنگره می گوید که حزب او آرای لازم را در اختیار دارد تا در صورت لزوم، مصوبه احتمالی کنگره در رد توافق وین میان ایران و قدرت ها، از سوی رئیس جمهور قابل وتو باشد. هری رید رهبر دموکرات ها در سنا نیز در پیامی در توییتر نوشت:‌ «من قویا از موافقت نامه تاریخی با ایران حمایت می کنم و هر چه در توان دارم برای اطمینان از حفظ آن انجام خواهم داد.»

تثبیت موقعیت اوباما در کنگره تا بدان جا پیش رفته که شماری از ناظرین از آبستراکسیون احتمالی جلسه رای دهی به برجام از سوی دموکرات ها سخن رانده اند. بر مبنای قوانین حاکم بر آمریکا در صورتی که دموکرات ها 41 رای موافق در سنا داشته باشند می توانند با استفاده از یک ترفند قانون گذاری (موسوم به فیلیباستر) مانع وضع قطعنامه جمهوری خواهان شوند که در آن صورت حتی نیازی به وتوی رئیس جمهور نخواهد بود. نگرانی از آبستراکسیون احتمالی تا بدان جا پیش رفته که سناتور جمهوریخواه، باب کورکر رییس کمیته روابط خارجی سنا از تلاش دموکرات ها برای آبستراکسیون در کنگره در این مورد انتقاد کرد و گفت واقعا شگفت انگیز است که بجز یک سناتور همه سناتورها به حق کنگره برای رای گیری روی توافق رای دادند و حالا دنبال آبستراکسیون این حق هستند، که برای مردمی که آن ها را نمایندگی می کنند بسیار گیج کننده است.

اطمینان خاطر از حمایت دموکرات ها در مجلسین رئیس جمهور اوباما را به سوی فعالیت های اجتماعی به ویژه جلب حمایت جامعه یهودیان آمریکا سوق داده است. باراک اوباما، رئیس جمهور آمریکا در همین ارتباط روز گذشته سخنانی در جمع رهبران یهودی آمریکا عنوان کرد. وی در این گفتگو از توافق قدرت‌های جهان و ایران بر سر برنامه هسته‌ای این کشور دفاع کرد. اوباما در این سخنرانی، که به طور اینترنتی زنده پخش می‌شد، به یهودیان آمریکا اطمینان خاطر داد که دولت‌های آمریکا و اسرائیل به رغم اختلاف نظرهایی هم چنان با هم همکاری می‌کنند. او گفت رابطه اسرائیل و آمریکا یک اتحاد سیاسی نیست، بلکه مانند یک پیوند خانوادگی است.

در این کنفرانس ویدئویی که به همت دو سازمان یهودیان آمریکا برگزار شد، اوباما اظهار داشت: «اگر ما این توافق را رد کنیم، ابتکار عمل را به ایران می‌دهیم. آن ها می‌توانند آمریکا و اسرائیل را به عنوان برهم زنندگان توافق معرفی کرده و منزوی کنند.»

باراک اوباما با اشاره به مخالفت‌های داخلی با برجام گفت: «این‌طور نیست که مخالفان (توافق) خواهان جنگ باشند. اما بررسی هوشیارانه گزینه‌های پیش روی ما نشان می‌دهد در صورت رد این توافق ما به سوی آن (جنگ) سوق داده می‌شویم.» با این حال، رییس جمهوری آمریکا تصریح کرد که توافق هسته‌ای با ایران می‌تواند برای حداقل ۱۵ سال تمام مسیرهای دسترسی ایران به بمب هسته‌ای را ببندد.

به گفته اوباما توافق هسته‌ای با ایران بی‌سابقه‌ترین بازرسی‌ها و راستی‌آزمایی در تاریخ «پیمان منع توسعه سلاح هسته‌ای» در خصوص برنامه اتمی ایران به اجرا می‌گذارد. اوباما گفت: «ما به ایران اعتماد نداریم. رویکرد خصمانه در قبال آمریکا دارد، ضد یهود است و هولوکاست را رد می‌کند. دولتی با رویکرد ناخوشایند است. اما این توافق برمبنای اعتماد بنا نهاده نشده است بلکه بر مبنای راستی آزمایی است.»

رییس جمهوری آمریکا با این حال بار دیگر تاکید کرد: «هر زمان که ایران توافق را نقض کند، تمام تحریم‌های چند جانبه و بین‌المللی علیه آن به اجرا گذاشته خواهد شد.»

گفتنی است که با نزدیک شدن به پایان مهلت ۶۰ روزه بررسی توافق هسته‌ای ایران و جامعه جهانی در کنگره ایالات متحده، نقش لابی پرنفوذ یهودیان آمریکا در این زمینه هر روز پر رنگ‌تر و چه بسا تعیین کننده می‌شود. گروه‌های لابی یهودیان آمریکا نسبت به توافق اتمی، موضع گیری سیاه و سفیدی از خود نشان داده‌اند. یعنی یا موافق توافق هستند و یا مانند نخست وزیر اسرائیل با آن مخالفت می‌کنند.

کمیته روابط عمومی آمریکا – اسرائیل موسوم به آیپک قدرتمندترین لابی یهودیان آمریکا است. این گروه از سرسخت‌ترین مخالفین این توافق است. گروه های یهودی دیگری مانند کمیته یهودیان آمریکا AJC  ، پروژه اسرائیل Israel Project و ائتلاف یهودیان جمهوری‌خواه Coalition Republican Jewish نیز با ایپک هم عقیده‌اند و با مرور سایت‌های این گروه‌ها، مخالفت آن‌ها با توافق اتمی ایران کاملا پدیدار است.

از سوی دیگر گروه‌هایی مانند «جی استریت» و «آمریکاییان خواهان صلح» مشوق تصویب توافق اتمی در کنگره آمریکا هستند.

جمعیت جامعه یهودیان آمریکا حدود ۸ میلیون نفر است که عمدتا از افرادی با تحصیلات بالای دانشگاهی تشکیل می‌شود و از اقشار متمول این کشور محسوب می‌شوند. جامعه یهودیان آمریکا از طریق گروه‌های لابی خود نفوذ عمده‌ای در تصمیم‌گیری‌های دولت آمریکا داشته و دارد. این قشر با پشتوانه تحصیلات دانشگاهی و قدرت مالی، همواره در راستای حمایت از اسرائیل قدم برداشته‌اند.

برنامه دوم کنگره جهت به زانو درآوردن رئیس جمهور

برآیند تحولات سیاسی حاکم بر کاخ سفید و کنگره حکایت از عدم توانایی نمایندگان آمریکایی در سنگ اندازی بر مسیر خواست رئیس جمهور در قبال برجام  از طریق رد آن می باشد، اما شماری از اگاهان از کلید خوردن برنامه دوم جمهوری خواهان در این باره حکایت دارد، طرحی که با تحت فشار گذاردن دموکرات ها عملا منجر به مخالفت شان با توافق هسته ای با ایران خواهد شد. روزنامه وال استریت ژورنال در این باره نوشته است: «مخالفان در پی يافتن راه هايی جديد برای حمله به توافق ايران هستند.»

سرمقاله نویس وال استریت ژورنال در این باره نوشته است که: «مخالفان توافق تاریخی هسته ای ایران در تلاش برای اجرای طرحی به منظور افزایش فشارها بر ایران هستند اما باراک اوباما به جلب حمایت های لازم برای اجرایی کردن توافق هسته ای نزدیک تر شده است.»

به نوشه ی این روزنامه تصویب تحریم هایی جدید و یا وضع قیوداتی به برجام جهت ممانعت از به سرانجام رسیدنش به عنوان برنامه دوم جمهوری خواهان آغاز شده است. بر اساس این گزارش الصاق خواسته هایی نظیر به رسمیت شناختن اسرائیل از سوی جمهوری اسلامی به عنوان شرط موافقت با توافق از جمله راه کارهای جمهوری خواهان می باشد. به نوشته ی این روزنامه آمریکایی در صورتی که جمهوری خواهان موفق شوند چنین خواسته هایی را مطرح نموده و آن را با توافق وضع شده گره بزنند، راه برای دموکرات های موافق توافق در سنا و مجلس نمایندگان بیش از پیش سخت خواهد شد، چرا که عملا آن ها را رودرروی اسرائیل و یهودیان قرار خواهد داد.

به نوشته ی وال استریت ژورنال طرح مبحث فوق و یا الصاق قید نظارت بر نحوه انتقال درآمدهای مالی به ایران جهت عدم هزینه ی آن در مقابله با اسرائیل و یا قید عدم آزادسازی یک جای منابع مالی ایران بر برجام می تواند زمینه ی مخالفت احتمالی ایران را فراهم آورده و موجب شکست توافق حاصل شده گردد.

نویسنده وال استریت ژورنال در ادامه می نویسد: توافق به منظور محدود کردن ظرفیت هسته ای ایران -موسوم به برنامه جامع اقدام مشترک که کنگره آمریکا قرار است ماه آینده درباره آن رأی گیری کند- سبب اعمال محدودیت های قابل توجهی بر برنامه هسته ای ایران به مدت یک دهه یا بیشتر می شود. این توافق در عین حال به ایران اجازه دسترسی به منابعی را می دهد که سبب تقویت توانایی این کشور به منظور پیشبرد دستورالعمل های نگران کننده اش در سراسر منطقه خاورمیانه (غرب آسیا) می شود.

به هر صورت مجلس نمایندگان و سنای آمریکا تا ۲۶ شهریور ( ۱۷ سپتامبر) فرصت دارد تا توافق هسته‌ای ایران و شش قدرت جهانی را رد یا تایید کند و یا مبادرت به امتحان مسیرهای دیگری نماید. جمهوری‌خواهان که اکثریت سنا و مجلس نمایندگان را در اختیار دارند به شدت با توافق هسته‌ای با ایران مخالفند و اعلام کرده‌اند از هر اقدامی جهت مخالفت با این توافق بهره خواهند جست.

در تازه‌ترین واکنش مقام‌های دولت اوباما به مخالفت جمهوری خواهان، سامانتا پاور، نماینده آمریکا در سازمان ملل متحد، روز پنجشنبه هشدار داد که در صورت رد توافق هسته ای با ایران توسط کنگره، ایالات متحده «در جهان منزوی خواهد شد و نفوذش نیز کاهش خواهد یافت.» خانم پاور هشدار داد که رای منفی کنگره به این توافق، کار دولت آمریکا را برای جلب حمایت از تحریم‌ها علیه ایران دشوار خواهد کرد.