پژوهش های امروزی یا غده سرطانی آینده علمی کشور؟!/تصاویر

بصیر، پژوهش بخشی بسیار مهم از فعالیت های دانشگاهی است و رابطه مستقیم با توسعه هر کشور دارد، به همین خاطر است که در مقاطع تحصیلات تکمیلی آن چیزی که مهم است سطح علمی پایان نامه ارائه شده توسط دانشجو است اما در سال های اخیر معضلی جدید در محیط پژوهشی کشور ایجاد شده است به نام “پایان‌نامه‌نویسی” که سطح پایان نامه های ارائه شده توسط دانشجویان را به شدت پایین آورده‌است، در همین رابطه گزارشی تهیه کردیم که در آن سعی شده‌است چرایی این مساله بررسی شود.

به کوچه و خیابان های اطراف دانشگاه که نگاه می‌کنیم، آنچه بیشتر از همه خودنمایی می‌کند “فست فود” است و البته “تایپ و تکثیر”.

شاید در نگاه اول وجود چنین صنفی در کنار هر دانشگاه ضروری باشد اما اینکه در این اماکن تکالیف تحقیقاتی دانشجویان انجام شود اصلاً قابل قبول نیست.

در ابتدا کار این اماکن تنها تایپ و یا تکثیر کارهایی بود که دانشجویان انجام می‌دادند، کمی بعد نقش مشاوره نیز اضافه شد، اما اکنون بیشتر آنها یک پایان نامه را از اول تا آخر آماده می کنند که این برازنده جامعه علمی نیست و نکته جالب آن است که این کار به صورت کاملاً علنی انجام می‌شود و تبلیغات آن نیز تمام شهر را پرکرده‌است اما هیچ برخوردی با آن صورت نمی‌گیرد.

«خانم ح» مدیر یکی از این دفاتر مشاوره در زمینه پایان نامه است، با او که صحبت می‌کنیم نخست نوشتن پایان نامه را رد می‌کند و فقط کار خود را مشاوره می داند، اما کمی بعد می گوید: کار ما در ابتدا مشاوره بود، همین الآن هم اگر کسی بخواهد ما استقبال می کنیم اما بیشتر کسانی که می‌آیند، به ویژه در رشته هایی مثل مدیریت، حسابداری و غیره، می خواهند که کار را از ابتدا تا انتها ما برای‌شان انجام دهیم، البته این فقط در چالوس نیست و من همین الآن مشغول انجام یک رساله مقطع دکترا برای یک دانشجوی دانشگاه تهران نیز هستم.

قیمت ها هم که معمولا از 15 میلیون ریال به بالا است که در مقایسه با حجم کار انجام گرفته هیچ است.

وی ادامه می دهد: کار ما قانونی است و تاکنون هیچ اخطاریه ای نیز برای‌مان نیامده‌ است، باید به دانشجویان نیز حق داد، بیشتر آنها کارمند هستند و وقت برای انجام چنین تحقیقاتی ندارند البته تا حد زیادی اساتید راهنما مقصر هستند، چون وقت نمی‌گذارند و همکاری نمی‌کنند، چون تعداد دانشجوهای تحت پوشش آنها زیاد است، دانشگاه ها هم که همین طور دانشجو جذب می کنند بدون اینکه زیرساخت‎های لازم فراهم شود.

وی در مورد سطح علمی این پایان نامه‌ها نیز می گوید: ما سعی می‌کنیم کار به درستی انجام شود و تحقیقات کامل باشد، پس نمی‌توان به آنها انتقاد علمی وارد کرد، من در رشته خودم تا به حال 15 مقاله به نام خودم نوشته‌ام که شاید از بسیاری از اساتید هم بیشتر باشد، البته این کارها به طور معمول در کتابخانه‌ها خاک می‌خورد و استفاده‌ای از آنها نمی‌شود.

یکی از دانشجویان رشته مدیریت نیز این مشکل را ناشی از چند مشکل می داند و می گوید: اول اینکه ما دانشجویانی که کارمند هستیم وقتی برای شرکت در کلاس‌ها نداریم، چه برسد به تحقیق!

برخی اساتید هم که معمولاً نه راهنمایی کافی می کنند و نه آموزش های لازم را می دهند، پس چاره‌ای نداریم، ما باید مدرک‌مان را بگیریم.

در پایان نیز به سراغ دکتر داوود کیاکجوری معاون پژوهش و فناوری دانشگاه آزاد چالوس رفتیم، او می گوید: مسئولیت یک پایان نامه ابتدا با خود دانشجو و سپس با استاد راهنما است، اما متاسفانه اساتید فرصت راهنمایی ندارند.

این از لحاظ علمی مطمئناً بر روی کیفیت کارها تاثیر می گذارد و این از اثرات مدرک‌گرایی است، البته باید گفت ما ایرانی‌ها محققان بسیار خوبی هستیم، حتی در برخی از دانشگاه‌های خارج از کشور هم این را باب کرده‌اند، ایرانی‌ها از دانشجویان پول می گیرند و تحقیقات انجام می‌دهند، این نشان‌دهنده آن است که اگر وقت بگذارند کارهای خوبی هم می توانند تحویل جامعه علمی دهند، اما وقت نمی‌گذارند.

کیاکجوری این گونه ادامه می‌دهد: هیچ مکانیزم قانونی در بیرون از دانشگاه برای برخورد با این مساله وجود ندارد، کاری هم نمی‌توان انجام داد، چون بحث عرضه و تقاضا است، اگر جلوگیری هم شود، از خیابان ها جمع می شود ولی به صورت زیرزمینی ادامه می‌یابد، چون تقاضا وجود دارد.

در محیط دانشگاه هم تنها اگر گزارشی از سوی داور در مورد تقلب داده شود، آن پایان نامه را باطل می کنیم و حتی در مطبوعات نیز اعلام می کنیم، البته در دانشگاه آزاد نرم افزاری در حال طراحی است که اگر محتوای اثر تکراری باشد آن را شناسایی می کند.

آن طور که دریافتیم، قرار نیست در آینده‌ای نزدیک در مورد این مساله کاری صورت گیرد و تنها بخشی از مسئولیت این کار بر عهده دانشگاه ها است، مجلس شورای اسلامی وظیفه قانون گذاری را دارد و کمیسیون علوم، تحقیقات و فناوری باید بداند اگر وضع به همین منوال پیش برود، کیفیت پایان نامه ها و مقالات روز به روز پایین تر می‌آید و این مساله مانند یک اپیدمی به تمام محافل علمی کشور گسترش می یابد.

قوه قضاییه هم باید تا حد ممکن در چارچوب قانون برخورد کند اما نکته اصلی ریشه تمایل به سوی پایان نامه نویسی است که در کلاس‌های دانشگاه رقم می خورد و در آنجا است که باید دانشجویان به انجام کارهای پژوهشی ترغیب شوند.

بلاغ