بذرپاشی شبکه‌های اجتماعی برای بحران خانواده
بصیر ،بررسی عوامل افزایش طلاق در میان زوجین ایرانی حاکی از دخالت موارد گوناگونی دارد، شاید عدم اعتماد طرفین به یکدیگر و مسئله خیانت یکی از این موارد است که سهم پر رنگی در جدایی و طلاق به ویژه در سال های اخیر داشته است. این مسئله در حالی است که شاید خیانت در واقعیت زندگی زناشویی نباشد ولی به دلیل سلب اعتماد طرفین و تصور خیانت همسر، عمر زندگی مشترک کوتاه شده و به طلاق می انجامد.
در همین ارتباط با دکتر «ابراهیم فیاض» پژوهشگر حوزه جامعه‌شناسی و انسان‌شناسی و استادیار گروه انسان‌شناسی دانشگاه تهران گفتگویی داشتیم که در ادامه می خوانید.
*جناب فیاض چه عواملی باعث شکل گیری عدم اعتماد بین زوجین می شود؟
عدم تفاهم، نبود درک متقابل و خلأ فهم تفاهم جنسی میان زن و مرد از عوامل شکل گیری بی اعتمادی بین زوجین به شمار می رود؛ متاسفانه در جامعه ما زن و مرد حتی درک و شناخت درستی از خود و فیزیولوژی جسمی و جنسیتی خود ندارند پس چطور می توان انتظار شناخت از طرف مقابل را داشت.این یک مشکل بزرگ در کشور ماست که سیستم فرهنگی، رسانه ای و ارتباطی ما نتوانسته است نظام شناختی جنسی و جنسیتی درستی را اجرا کند به طوری‌که دختران و پسران ما قبل از ازدواج شناخت درستی از خود ندارند.
عدم فهم متقابل باعث ایجاد سوء تفاهم شده و به مرور به عدم اعتماد تبدیل می شود و به طور کلی تر می توان گفت جهالت جنسی، جسمی و روانشناختی در زوجین از عوامل ایجاد عدم اعتماد است.
*این عدم اعتمادها از کجا نشات می گیرد؟
در جامعه ما فضای بین زن و مرد از ابعاد گوناگون جسمی، جنسی، روانشناسی، رفتاری و اخلاقی، مردم شناختی و دیگر ابعاد بسیار جاهلانه و تاریک است و اثر عوامل بیرونی مانند ماهواره، فضای مجازی و ورود شخص دیگری بر شدت این تیرگی افزوده و بر عدم اعتماد بین آنها بیشتر دامن می زند؛ زن و مرد از هم فاصله می گیرند و خود را با رسانه ها، تلویزیون و ماهواره سرگرم می کنند، وقت خود را به جای سپری کردن با خانواده با دوستان می گذارنند و تن به روابطی خارج از خانه می دهند.
*چرا زوجین به سمت خیانت پیش می روند و دلائل شکل گیری این پدیده در خانواده چیست؟
مشکلات روانی و عدم ارضای جنسی در همسران منجر به خیانت می شود، این امر در کنار مقایسه بین آدمها سبب شکل گیری قصه انحرافات جنسی، کنجکاوی در این امور و خود ارضائی شده و به شکل گیری روابط خارج از خانه منجر می شود.
مسئله خیانت اول در مردان شکل گرفت و بعد زنان هم وارد صحنه شدند ولی در هر صورت روابط خارج از خانه و مسئله خیانت، ریشه در عدم ارضای روانی و جنسی همسران از یکدیگر دارد؛ هنجار شکنی هایی که به شکل جوک های جنسی در فضاهای مجازی و شبکه های اجتماعی باب شده است به دنبال عدم شناخت همسران از یکدیگر و به منظور ارضای مسائل جنسی زن و مرد است.
*مسئله روابط خارج از چارچوب خانواده چطور به جدایی و فروپاشی خانواده منجر می شود؟
این مسئله که در افزایش آمار طلاق در جامعه نقش داشته متاسفانه امروز مسیر پذیرفته شدن از جانب خانواده را طی می کند و حتی زن و شوهر با هم وارد روابط خارج از چارچوب می شوند؛ روابط خارج از عرف خانوادگی و درون گروهی به شدت در حال اوج گیری است و متاسفانه این مسئله پایه و اساس خانواده را از ریشه دچار آسیب و فروپاشی می کند حتی افرادی هم که تن به اینگونه روابط نمی دهند با عقب مانده و امل خوانده شدن توسط سایرین، برای این ارتباطات تحریک می شوند.
*مشکل اصلی کجاست؟ چرا روابط خارج از چارچوب و مسئله خیانت طی سال های اخیر در جامعه ایرانی رشد داشته است؟
بازسازی خانواده یک بحث جدی است که نیاز به ریشه یابی دارد چرا که خانواده دارد دچار بحران می شود و همین مسئله آمار طلاق را بالا برده و درصد ازدواج را پایین آورده است؛ وقتی روابط آزاد بین زن و مرد شکل می گیرد و حتی زن ۵۰ ساله با پسر ۲۴ ساله در ارتباط است خیانت خود به خود گسترش می یابد، مشکل عمیق تر از این حرف هاست چرا که امروز مشکلات جنسی، و روابط آزاد و حتی خیانت، قبح خود را از دست داده و همه این‌ها از ژست روشنفکری در جامعه نشات می گیرد.
بحث روشنفکری یک بعد شناختی دارد و تغییر بعد شناختی افراد از مسائل جنسی به علت رویکرد رسانه های نو به ویژه رسانه های بدون چارچوب ایجاد شده است امری که آلمان در ۱۹۰۴ و آمریکا در ۱۹۱۲ تجربه کرد؛ ما اگر بخواهیم از انحطاط اخلاقی که در غرب رخ داد در جامعه خودمان جلوگیری کنیم باید دانش جنسی در بعد علوم انسانی مانند بعد اخلاقی، فلسفه وجودی و جنسی زن و مرد، بعد دینی و روانشناختی آن را تدوین کنیم وگرنه این روابط همین طور ادامه یافته و گسترش می یابد.
* نقش رسانه ها در ایجاد این روابط خارج از خانواده و خیانت چقدر است؟
رسانه ها انسان یاغی درست کرده اند. انسانی که میمون وار و پرخاشگر است؛ رسانه های مجازی، اینترنتی و شبکه های جدید به شدت هنجار شکنی اخلاقی کرده و ذهنیت جامعه را برای ایجاد روابط جنسی خارج از چارچوب آماده می کنند و در نتیجه پرده حیا از بین می رود و رابطه ها به شدت آزاد می شود امری که در حال حاضر به شدت گسترش یافته است.
*راهکار و راه حلی برای جبران این وضعیت در جامعه وجود دارد؟چه باید کرد که جامعه آینده را از انحطاط نجات داد؟
هر مسئله ای که ایجاد می شود ابتدا در بعد ذهنی و شناختی بسته شده و بعد وارد بعد کنشی می شود؛ اگر لایه اول که شناختی است را با کتاب و درس های پزشکی برای خانواده ها و همسران جوان و همچنین رسانه های داخلی ایجاد نکنیم، رسانه های آخری که حکم رسانه های پیش پا افتاده را دارند مانند شبکه ها اجتماعی وارد عرصه شده و جای کتاب را می گیرند، این رسانه ها به جای ایجاد دانش، جهالت ایجاد کرده و شروع به هنجار شکنی اخلاقی می کنند در این صورت جامعه را به سوی انحطاط می کشانند.
باید کتاب و رسانه های جمعی و ملی ما در زمینه بعد اغنائی روابط و اخلاق جنسی تقویت و آن را مطرح کنند چرا که جهالت افراد در روابط و اخلاق جنسی و نبود مرجع مناسبی برای پاسخگویی به سوالات جنسی عاملی برای گسترش عدم ارضای جنسی در جامعه و در نتیجه عدم اعتماد و شکل گیری روابط خارج از خانواده می شود در حالیکه در یکی از بخش های طب النبی، پیامبر(ص) آموزش و دستورالعمل های جنسی می دهند در جامعه کنونی این آموزش ها نه تنها وجود ندارد بلکه سرکوب هم می شود که موجب سوء تفاهم و جهالت بیشتر می شود.
اگر این جهالت و بیماری جنسی گسترده را از نظر جنسی، روحی و روانشناسی با یک کار عظیم مطالعاتی معالجه کنیم شبکه های اجتماعی و انحرافات موجود در آن کم کم بی معنا می شود.
