تجلی دلدادگی به آل الله با هنر ایرانی در تعزیه/ وقتی صحنه تئاتر عبادتگاه می شود

بصیر، آیین‌های عزاداری و سوگواری امام حسین (ع) در ایران و دیگر کشورهای شیعه‌نشین قدمتی بس بلند و طولانی دارد اما اجرای وقایع کربلا و حرکت اصیل قیام اباعبدالله (ع) در قالب نمایش تعزیه مهم‌ترین نوع آیین‌های عزاداری است که در جای‌جای ایران در طول سالیان متمادی رواج داشته است.

تعزیه هنر اصیل احیای نهضت حسینی است و اجرای آن از دوره‌ای به دوره دیگر دستخوش تغییرات شده اما شاخصه اصلی نمایش شبیه‌خوانی بیان ارزش‌های قیام امام حسین (ع) است که البته خرافاتی نیز بر این مسئله مترتب شده است.

تعزیه حرکتی زنده برای بیان ارزش‌های قیام امام حسین (ع) است

نمایش تعزیه حرکتی زنده و اثرگذار برای احیای واقعه کربلا است و استان کرمانشاه نیز به‌عنوان مهم‌ترین استان شیعه‌نشین در غرب کشور ید طولانی در اجرای مراسم‌های شبیه‌خوانی دارد.

عضو هیئت‌علمی گروه تاریخ دانشگاه رازی کرمانشاه در گفتگو با خبرنگار مهر، با اشاره به قدمت نمایش تعزیه در شبه‌قاره هند و عراق اظهار داشت: این آیین‌ها بعضاً در قالب حمل ضریح و تابوت ائمه (ع) و یا دسته‌های عزاداری است، اما آنچه در ایران در نمایش تعزیه رخ می‌دهد از جهت تاریخی به بعد از شکل‌گیری دولت آل‌بویه بازمی‌گردد.

سجاد داد فر با اشاره به سیر تاریخی اجرای نمایش تعزیه در ایران گفت: نمایش شبیه‌خوانی واقعه کربلا از دوره صفویه موردتوجه قرار گرفت اما اوج آن در دوره قاجاریه و به‌ویژه در زمان ناصرالدین‌شاه قاجار نمایان شد که البته آن‌گونه که پیداست شاه قاجار باانگیزه‌های سیاسی و نشان دادن چهره‌ای مذهبی از خود دولت را مکلف به برجسته نمودن نمایش تعزیه در انظار نمود آنچه به شکل امروزی در قالب نمایش تعزیه اجرا می‌شود در دوره قاجاریه نیز مرسوم بود.

وی ادامه داد: با افول سلطنت قاجار و روی کار آمدن رضاخان و اتخاذ سیاست‌های ضد مذهبی شاه پهلوی به‌تدریج مراسم عزاداری اباعبدالله الحسین (ع) را محدود و رفته‌رفته نمایش تعزیه ممنوع اعلام شد آن چنانکه در برخی مناطق اجرای نمایش تعزیه به محکومیت تبدیل شد و این هنر اصیل اسلامی کاملاً متوقف شد در دوره پهلوی دوم اما نمایش تعزیه دوباره از سر گرفته و چندین مجلس شبیه‌خوانی در این دوره برپا شد.

نمایش تعزیه مصداقی برای احیای ارزش‌های اسلامی است

داد فر شکل گسترده اجرای نمایش تعزیه و سوگواری  اباعبدالله الحسین (ع) را به دوران پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران ارجاع داد و عنوان کرد: پس از پیروزی انقلاب این نمایش اصیل در جای‌جای ایران برگزار و اما بعضاً محتوای اصلی که همان بیان ارزش‌های عاشورا و قیام حسینی است رفته‌رفته کمرنگ شده است.

وی بیان کرد: مقام معظم رهبری بارها بیان فرمودند که توجه داشته باشید در عزاداری‌ها و مراسم‌های آیینی به دنبال چه هستیم و در بحث سیره رسول خدا (ص) و ائمه اطهار (ع) هدف چیست، آنچه مشهود است پیروی از الگوهای اسلامی در زندگی بوده و نمایش تعزیه مصداقی برای احیای ارزش‌های اسلامی است.

مسئول هیئت تعزیه‌خوانی کندوله‌ای ها در مسجد غدیر کرمانشاه نیز در خصوص نمایش شبیه‌خوانی به خبرنگار مهر گفت: هیئت ما از سالیان گذشته اقدام به برگزاری مراسم تعزیه نمود و مرحوم پدرم حاج رضا امیری نیز بیش از ۴۰ سال عمر خود را وقف عزاداری امام حسین (ع) و نمایش تعزیه نمود.

محمد امیری افزود: در سال‌های اخیر توجه مردم به نمایش تعزیه‌خوانی بیشتر شده و بعضاً در نمایش‌هایی که در مسجد غدیر کرمانشاه برگزار می‌کنیم محل اجرا مملو از جمعیت می‌شود.

کرمانشاه مهم‌ترین محل اجرای نمایش تعزیه است

وی استان کرمانشاه را مهم‌ترین محل اجرای نمایش تعزیه و سوگواری حسینی دانست و گفت: در همایشی که چند سال گذشته با محوریت تعزیه برگزار شد هیئت تعزیه کندوله‌ای‌ها در تمام کشور عنوان سوم را به دست آورد.

امیری اما اخلاص، دلدادگی و شیفتگی به اباعبدالله (ع) را شرط موفقیت بازیگر و شبیه‌خوان تعزیه دانست و گفت: تعزیه نمایشی است که صرف داشتن استعداد و صدای خوب موفقیتی برای شبیه‌خوان به وجود نمی‌آید بلکه مهم‌ترین عامل در اینجا عشق به اهل‌بیت (ع) است.

​

وی در ادامه افزود: ما بر اساس مناسبت‌های ایام محرم اقدام به برگزاری نمایش تعزیه می‌کنیم و بخش‌های متفاوتی ازجمله مجلس بازار شام، تعزیه حضرت قاسم و … اجرا می‌شود.

امیری خواستار مساعدت نهادهای متولی و به‌ویژه ارشاد اسلامی در بها دادن و ارتقا این نمایش معنوی و اصیل شد و گفت: تعزیه بهترین فرصت برای جذب جوانان به فرهنگ عاشورا و گرایش آنان به این سمت است.

انتقال مفاهیم عاشورا باید در نمایش تعزیه برجسته شود

امام حسین (ع) در بیان فلسفه قیام خود فرمودند که یکی از مهم‌ترین اهداف این قیام  احیای امربه‌معروف و نهی از منکر و اصلاح وضعیت امت جدم است و این فرمایش امام (ع) بیانگر این است که ایشان ترویج خرافات در جامعه را می‌دیدند.

فاصله گرفتن از مکتب اصیل اسلام و ترویج خرافات در جامعه آن روزگار درنهایت به قیامی منجر شد که بزرگ‌ترین ایثار در تاریخ بود.

نمایش تعزیه باید مبتنی بر فرهنگ اصیل عاشورایی و انتقال آن مفاهیم باشد اما متأسفانه بیشتر در اجرای شبیه‌خوانی به ظواهر اکتفا می‌شود و مراثی و اشعار سروده شده در سطح بسیار نازلی است که فرهنگ عاشورایی امام حسین (ع) را مورد تحریف وبی حرمتی قرار می‌دهد.

مقام معظم رهبری تأکیددارند که جریانات متولی برگزاری مراسم‌های سوگواری اباعبدالله الحسین (ع) مواظب باشند که فرهنگ اصیل عاشورایی را به صورتی منسجم برجسته سازند و از پرداختن به ظواهر و مسائل پیش‌پاافتاده پرهیز شود.

دانا