دفاع پلیس از گشت ارشاد نامحسوس
بصیر، اعلام حضور 7 هزار پلیس نامحسوس برای گشتهای ارشاد و امنیت اخلاقی این روزها پرسش برانگیز شده است. در برنامه گفتگوی ویژه خبری شبکه 2 فرمانده انتظامی تهران بزرگ به ابهامات این طرح پاسخ های مفصلی داد.
7 هزار نیرویی که قرار است با پلیس همکاری کنند، به چه صورتی کار می کنند؟ نامحسوس بودن کار آنها به چه صورت است؟
رئیس پلیس تهران: طرح از سالهای پیش در حوزه امنیت اخلاقی در سراسر کشور اجرا می شده و بر اساس احکام قضایی کار می شده و پلیس به عنوان ضابط قضایی کار می کرده. مردم انتظار دارند ما ایجاد امنیت و آرامش کنیم. انتظار می رود پلیس اقدامات لازم را داشته باشد. از جمله این مسایل امنیت اخلاقی است و یکی از ماموریت های پلیس این است. برخی فکر می کنند این به بدپوششی و بدحجابی مطرح است ولی همه آسیبهای اجتماعی را این بحث در برمی گیرد. مردم انتظار دارند از پلیس که وقتی فرزندان و بستگانشان از منزل بیرون می آیند، امنیت داشته باشند. به همین منظور، با هماهنگی قوه قضاییه اقداماتی برای ایجاد احساس امنیت در سراسر کشور داشته باشیم. نامحسوس بودن این همکاران هم مربوط به این است که با لباس فرم نیستند. اکثر همکاران ما مانند آگاهی، پلیس امنیت و مانند آن با لباس شخصی ماموریت می روند. در زمینه آسیبهای اجتماعی نیز پلیس امنیت اخلاقی فعالیت می کند و در 6 ماهه اول سال، گستره کارشان زیاد است. خواست مردم این بود که اقدام و برخورد کند. ما اولویت بندی می کنیم در حوزه سرقت، اراذل و اوباش، مواد مخدر و سایر مسایل کار می کنیم. در حوزه امنیت اخلاقی نیز همینطور است. در روزهای آینده برخورد با اراذل، معتادان و قاچاقچیان را داریم.
این برخوردهای اخیر جدید است؟
رئیس پلیس تهران: در حوزه امنیت اخلاقی، قبلا علنی کار می کردیم. ولی مردم انتظار دارند در موضوعاتی مانند مزاحمت نوامیس وارد شوند. نمی گوییم این موضوع در سطح وسیعی است ولی انتظار می رود پلیس وارد شود. موضوع دیگر حرکات خطرناک در معابر است. پلیس راهور البته حضور دارد ولی پلیس نامحسوس هم نیاز است. ما در این رابطه از سال 85 وارد شدیم. درباره آلودگی صوتی نیز به همین صورت.
امکان سواستفاده از این پدیده وجود دارد؟ لباس شخصی ها به صورت مغرضانه بحثی را وارد شوند؟
رئیس پلیس تهران: ما همه چیز را پیش بینی کردیم. پلیس نامحسوس ما در تهران همه ضابط قضایی و پلیس هستند. از هیچ نهاد و ارگان دیگری استفاده نکردیم. همه کارت کاراگاهی و پلیسی دارند. ممکن است بپرسند این همه پلیس کجا بوده اند؟ اینها کاراگاهانی هستند که در روزهای عادی ماموریت خود را انجام می دهند. این همه ضابط قضایی داریم. در عرصه های ماموریتی ما بیش از این اعداد و چند برابر این، ضابط قضایی داریم که خدمات رسانی می کنند. پلیس نامحسوس برخورد با مردم نمی کنند. اینها در شیفت استراحت و غیرکاری خود، ضمن اینکه ماموریت عادی خود را انجام می دهد، در شیفت استراحت به همکاران دیگر خود کمک می کنند. بعضا ممکن است در زمان استراحت، رفتن به منزل و مهمانی، گزارش می دهند. یعنی در خصوص ورود و برخورد کاری نمی کنند. جرم مشهود را که دیدند، گزارش می دهند.
اگر کسی با لباس شخصی برخورد کرد، او پلیس نیست؟
رئیس پلیس تهران: نه، همان موقع مردم با 110 تماس بگیرند تا برخورد شود.
محمل قانونی طرح پلیس نامحسوس چیست؟
لاله افتخاری: مردم دغدغه ناامنی ها را دارند. بعضا کشور ما امن ترین کشورها هست. از سوی دیگر طرح برای مردم واضح نیست و سئوالاتی وجود دارد. حق مردم دانستن است. محمل قانونی این طرح علاوه بر آیات قرآن که تاکید دارد این ها ایمنی و آرامش می آورد ولی در قوانین هم آمده که یکی مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی است. قانون 1384 جلسه 566 راهکارهای عفاف و حجاب را مصوب کرده و در شورای فرهنگ عمومی تا سال 85 جزئیات و برنامه ها تدارک دیده می شود. در برخی از بندها، وظیفه ناجا، پیگیری به صورت نامحسوس است. مردم باید تابحال مطالبه می کردند. شهروندان و گروه ها نسبت به مزاحمت نوامیس و معتادان گلایه داشتند. برخی از مکتوبات را هم به ما دادند. این مطالبه مردمی است و لازم است توجه شود. مانند دوربین هایی که در جاده ها می گذارند. وقتی دوربین نامحسوس شد، مانند دوربین مخفی، حالت بازدارندگی برای فرد متخلف ایجاد می کند.
پیامکهایی داشتیم که شما چه کنترلی بر رفتار ماموران نامحسوس دارید که دچار سواستفاده نشوند؟
رئیس پلیس تهران: مامورین ما بیش از آمار 7 هزار نفر هستند. 7هزار نفر از نیروهای خود را استفاده کردیم و از مابقی استفاده نکردیم. این نیروها از چند بابت گزینش شدند. هیچ سوسابقه ای در پرونده ندارند. توسط مبادی مانند بازرسی، حفاظت اطلاعات و سازمان عقیدتی سیاسی مورد تایید بودند. مورد وثوق مراجع قضایی هم هستند. اینها در زمان فعالیت خود، احکام قضایی را کار می کنند. کاراگاه ما با لباس شخصی نامحسوس تحقیقات خود را دارد. بر اساس همان تایید عزیزان قضایی ماموریت خود را انجام می دهند. این طرح در کل کشور گسترش می یابد و ممکن است برخی نیز تخلف کنند، باید با بازرسی و 197 هماهنگ شود تا رسیدگی کنند. این همکاران مورد حمایت قوه قضاییه هستند و بر اساس آیین دادرسی کیفری، اصل بر صحت گزارش مامور است و قاضی قبول می کند. این گزارشها ملاک عمل مرجع قضایی است. متهم باید بتواند اثبات کند این مسئله نبوده. اصل بر صحت گزارش قضایی است.
جریمه هایی برای برخی رفتارها در نظر گرفته شده؟ کف و سقف این جریمه ها چیست؟
رئیس پلیس تهران: ما تکذیب می کنیم. در طرح امنیت اخلاقی، زمان برخورد، عاملین محسوس ما در برگه های خود تکمیل می کنند که چه مسئله ای بوده.
افتخاری: مانند جریمه خودرو که درب منزل می آید، این برگه هم صادر می شود.
رئیس پلیس تهران: صحت ندارد پولی بگیرند. شاید در مرجع قضایی جریمه کنند ولی مانند راهنمایی و رانندگی جریمه نمی کنیم.
دکتر جمشیدی ها جامعه شناس و استاد دانشگاه به صورت تلفنی وارد بحث شد.
تاثیرات اجتماعی این طرح را چطور ارزیابی می کنید؟
جمشیدی ها: محل بحث، موضوع امنیت اخلاقی جامعه است. فکر می کنم به مسئله ای مانند بدپوششی و امنیت اخلاقی را از ابعاد مختلف باید دید. برخی از عوامل فردی و برخی اجتماعی و حکومتی است. نوع پوششی که آدمها انتخاب می کنند یک سطح فردی دارد که مربوط به حوزه اختیارات خود است. قدیم می گفتند چهاردیواری اختیاری. ولی وقتی داخل خیابان می شود، خیابان ملک او نیست و حضور فرد در خیابان امری اجتماعی و حکومتی می شود و مدیریت آن دیگر دلبخواهی نیست. باید امر حکومتی و مسئولان نظام سیاسی برای اداره این موضوع برنامه ریزی کنند. زمانی یادم است در بحث ترافیک کسی کمربند نمی بست. بعدا نیروی انتظامی مطرح کرد و پافشاری کرد و بعد همه کمربند بستند. امنیت اخلاقی نیز اینطور است. الان ظاهر شهر تهران، زیبنده نظام اسلامی نیست.
شیوه اجرا را چطور می بینید؟
جمشیدی ها: داشتن پوشش در سطح خیابان، امری شخصی نیست. در فرانسه، مدعی هستند مرکز آزادی هستند ولی امر حکومتی اجازه نمی دهد دختر باحجاب وارد دانشگاه شوند. اینها مبانی اجتماعی دارد. اینطور نیست هر کسی هر کاری دلش بخواهد بکند. لازم است نظام سیاسی این ماموریت را انجام دهد و الان این مسئولیت بر عهده نیروی انتظامی است. من جزئیات این طرح را نمی دانم ولی به نظر می رسد از شیوه هایی که تاکنون انجام شده، این بهترین است. البته این بحث سایر جرایم را نیز شامل می شود واین خیلی خوب است. حتی می توانند نیروهای غیرکادر خودشان را انتخاب کنند.
دکتر بیات، مشاور نیروی انتظامی، استاد دانشگاه و جامعه شناس به صورت تلفنی وارد بحث شد.نظر شما درباره شیوه اجرای بحث چیست؟
بیات: یکی از آرزوهام این بود که پلیس هر روز نسبت به روز قبل بتواند توسعه و پیشرفت داشته باشد. از منظر جامعه شناسی امنیت، ما یک مفهوم مشارکت امنیتی داریم که از سالهای قبل با مکانیزمهایی مانند 110 و 197 مشارکت عام وجود داشت و شهروندان هر وقت نیاز داشتند پلیس را فراخوان می کردند. در برخی از امور می شد مسایل را خارج از چالشهایی که حضور محسوس پلیس داشت، وارد شد. اصل موضوع را یک مبحث علمی می دانیم که از ساز و کارهایی، بتوانیم ظرفیتهایمان را به مشارکت بطلبیم و برخی از کنترلهایمان را افزایش دهیم. الحمدولله اکثریت جامعه هنجارمند هستند ولی معدود افراد هنجارشکن باید کنترل شوند. اینجا ساز و کار علمی است و باید مدتی صبر کنیم و این را ارزیابی کنیم و نقاط قوت را تقویت کنیم. احیانا نقاط ضعف را برطرف کنیم. سازوکارهایی دیده شده که این طرح چالشهای اساسی و دغدغه هایی که در شبکه های اجتماعی وجود دارد، را رفع کنیم. نیروی انتظامی به این حد از هوشمندی رسیده که طرح را مدام ارزیابی کند. در برخی مسایل مانند جرایم خشن، باید حضور محسوس بیشتر شود. همچنین استفاده از ظرفیتهای درون سازمانی و برون سازمانی لازم است و ضابطان قضایی آموزشهای لازم را ببینند.
این طرح اگر نیاز به اصلاح قانون داشته باشد، مجلس چقدر اهتمام دارد؟
افتخاری: وظیفه مجلس نظارت بر همه قوانین و رفتارهای همه در سه قوه است. نظارت، حمایت و اصلاح قانون و وضع قوانین از وظایف مجلس است. قانون مجازات اسلامی مجازاتهایی را برای افرادی که هنجارها را زیرپا می گذارند در نظر گرفته. مصوبات مجلس در مجلس و مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی در این شورا قابل اصلاح است. چندی پیش نیز بازنگری هایی در مصوبات 10 سال پیش انجام شد. این موضوع مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی است و باید همانجا اصلاح شود. مجلس نیز آمادگی حمایت دارد. عزیزان ناجا، حلقه ای از این زنجیره هستند. این برنامه ها باید سلسله وار باشد و مردم دغدغه ها و ابهامات خود را مطرح کنند. مردم خوب و همراهی دارند ولی وقتی توجیه شوند و بدانند به نفع خودشان است. چند ماه اخیر روسای سه قوه و مسئولان دو جلسه چند ساعته خدمت مقام معظم رهبری داشتند. کشور ما امن ترین کشورها است. در مجلس نیز گزارشهای محرمانه و بعضا علنی مطرح شد و اینها اقتضا می کند حرکات متناسب پیشگیرانه در کشور ما انجام شود. خواهش داریم نیروی انتظامی نیز خودپاشی و خودنظارتی نامحسوس داشته باشند.
تجربه شما از اجرای طرح امنیت اخلاقی از 11 سال پیش چیست؟
رئیس پلیس تهران: این موضوع صرف چند موضوع اخیر نیست. مردم فقط گشت ارشاد به ذهنشان می آید. در سراسر کشور، توفیقات خوبی داشتیم. جرایم خشن مان در حوزه اراذل و اوباش کاهش یافته. سرقتها کمتر شده. سال 94 سرقت کاهش یافته. در سال 93 ما اجازه رشد به سرقت در تهران و کشور ندادیم و در سال 94 نیز 12 درصد کاهش سرقت داشتیم. در حوزه حجاب و عفاف نیز فقط پلیس نیست، 26 دستگاه دیگر نیز باید ماموریت خود را انجام دهد. ما با قوه قضاییه تعامل خوبی داشتیم ولی باید سایر دستگاه ها نیز گزارش بدهند. ما نمی توانیم شاهد باشیم عفت عمومی جریحه دار شود. بنده به عنوان نماینده پلیس از سایر دستگاه ها خواهش دارم در همه عرصه ها به خصوص آسیبهای اجتماعی حضور داشته باشند. پلیس توانش را بر این گذاشته که امنیت و آرامش و به خصوص احساس امنیت را برای مردم به ارمغان بیاورد.
اگر مردم در مواجهه با نیروهای نامحسوس مطالبه کارت کنند، چه می شود؟
رئیس پلیس تهران: این اشخاص، حق برخورد علنی ندارند و فقط گزارش می دهند. برخی از کاراگاهان آگاهی ما لباس شخصی دارند و باید کارت ارائه دهند. البته اگر مردم مشکوک شوند می توانند سریعا با 110 تماس بگیرند.
