زندگی کنار مرده‌ها در شهر پنهان «سامن»
بصیر، در گوشه و کنار هر شهری همیشه گنجینه‌ای از تاریخ و گذشته آدم‌هایی که شاید قرن ها قبل از ما می‌زیسته‌اند، به چشم می‌خورد. یکی از این گنجینه‌ها، شهر زیرزمینی و پنهان «سامن» است که به عنوان موزه گردشگری شناخته شده است. شهری که در سال 1384 به طور اتفاقی طی عملیات عمرانی هنگامی که مخابرات استان همدان قصد کشیدن فیبرهای نوری از زیر زمین را داشت، کشف شد.
این شهر پنهان در یک بستر سنگی و به صورت دستکند ساخته شده و احتمالأ به دوره پیش از اشکانی تعلق دارد. طی پژوهش های انجام شده بیش از ۵۰ فضای کوچک و بزرگ که با راهروهای متعددی به هم ارتباط دارند و در عمق‌های متغیر ۳ الی ۶ متری از سطح زمین هستند، در این فضا دیده می شود.
وجود بقایای انسانی متعدد در فضای این موزه، نشان می‌دهد که از این شهر به عنوان گور دخمه هایی در دوره اشکانیان استفاده شده است.
همانطور که ذکر شد، اتاق ها و فضاهای این شهر زیرزمینی با راهروها و کانال هایی به هم مرتبط شده اند. کانال هایی که در مقاطع مختلف زمانی حفر شده اند و از نظر ساختار معماری، بسیار جالب هستند و کاربری خاصی داشته‌اند.
این شهر زیرزمینی در دوره های اسلامی جنبه پناهگاه را نیز داشته و علاوه بر این ها بخش هایی از این مجموعه در دوران اشکانی دارای کاربری آیینی بوده است.
مجموعه دستکند زیر زمینی سامن در جنوب غربی شهرستان ملایر استان همدان قرار دارد. مجموعه ای که به عنوان یک سند تاریخی برای سابقه شهرنشینی در ایران تلقی می شود.
