آمریکا، آماده خوشامدگویی به یک قدرت جدید: ایران

نهمین رزمایش پیامبر اعظم(ص) سپاه به مدت سه روز در تنگه هرمز برگزار و طی آن بخشی از تجهیزات و تاکتیک‌های نوین عملیاتی در حوزه دریا، زمین، ساحل و موشکی توسط رزمندگان سپاه اسلام به کارگیری و مورد اجرا قرار گرفت. افزون بر شلیک به ماکت ناو آمریکایی در این مانور بزرگ، سلاح جدید راهبردی ایران علیه تهدیدات آمریکا نیز مورد آزمایش قرار گرفت و 10لشکر رزمی توپخانه، زرهی، تکاور، هوابرد و نیروی مخصوص و 17 رده نیروی زمینی سپاه در این رزمایش، توان دفاعی خود را به نمایش گذاشتند.

شاید به دلیل اهمیت قرابت زمانی رزمایش و نشست‌های پایانی مذاکرات بود که آسوشیتدپرس نوشت: «نتیجه رزمایش ایران، عدم عقب‌نشینی در گفت‌و گوهای هسته‌ای است»

رزمایش مقتدرانه نیروهای مسلح کشورمان در محدوده استراتژیک خلیج فارس در شرایطی برگزار شد که گفت‌و گوهای ایران و آمریکا درباره پرونده هسته‌ای کشورمان جریان داشته و علاوه بر آن، تهدیدات تروریستی، امنیت منطقه را تهدید می‌کند. در چنین شرایطی، پیام مهم این رزمایش، نمایش قدرت ایران در شرایطی است که برخی گمان می‌کردند ایرانِ پس از تحریم، ایرانی نیست که بتواند از منافع منطقه‌ای و بین‌المللی خود دفاع کند. آنچه باعث اثربخشی بیشتر این رزمایش شد، حمله به ماکت عظیم ناو 333 متری نیمیتز آمریکایی با شلیک چهار موشک ساحل به دریا و 400 راکت بود. اقدامی که نشان داد هرچند ممکن است تهران در جریان گفت‌و گوهای هسته‌ای با چهره خندان دیپلمات‌هایش به گفت‌وگو با واشنگتن بنشیند، ولی هرگز احتمال برخورد نظامی با آمریکا در محدوده خلیج فارس را فراموش نکرده و برنامه‌های دقیقی برای آن خواهد داشت.

بیم اعراب از تغییر موازنه قدرت در خاورمیانه

اما آنچه باعث افزایش نگرانی اعراب منطقه از قدرت گرفتن ایران شده، نه برگزاری رزمایش‌های دفاعی کشورمان، که برهم خوردن موازنه قدرت در منطقه است.

اعراب تاکنون به توصیه‌های توسیدید (تاریخ‌نگار یونانی) عمل می‌کردند که می‌گفت «باید به قدرت بالاتر تمکین کرد، در مقابل قدرت برابر ایستاد و با قدرت فروتر با مدارا مواجه شد». براساس همین دستورالعمل سیاستگذاری در سیاست خارجی، اعراب در برابر بازیگران فرامنطقه‌ای چون ایالات متحده سر تعظیم فرود آورده، در برابر کشوری چون ایران که قدرت آن را برابر با مجموع قدرت دولت‌های عربی تلقی می‌کردند، ایستادگی به خرج داده و در برابر کشورهای کوچک اطراف خود نیز سیاست نفوذ و مداخله را در پیش گرفته بودند. با این حال اکنون توان ایران در چانه‌زنی سیاسی و نیز نمایش قدرت نظامی به‌جایی رسیده که اعراب احساس می‌کنند باید کم‌کم تهران را نیز به لیست قدرت‌هایی اضافه کنند که بنابر توصیه توسیدید، باید در برابر قدرت برترش، تمکین کرد.

عرب‌های خاورمیانه البته سال‌هاست می‌دانند که قدرت ایران بالاتر از جمع کل کشورهای عرب منطقه است، با این وجود آن ها همواره تلاش می‌کرده‌اند تا با نقش‌آفرینی منفی واشنگتن در منطقه، کفه ترازوی قدرت خود را سنگین‌تر کرده و تهران را تضعیف کنند. این راهبرد حالا با نزدیک شدن مذاکرات هسته‌ای به یک توافق راهبردی میان تهران و واشنگتن، نخ‌نما شده است و به همین دلیل اعراب شاهد قدرت گرفتن کشورمان در خاورمیانه جدید هستند. آن ها احساس می‌کنند که واشنگتن تلاش دارد با کاهش فشار بر تهران، برخی رفتارهای افراطی در منطقه را مدیریت کند. امری که عرب‌ها بیم آن دارند که به حذف آن ها از معادلات سیاسی خاورمیانه بینجامد.

بیم‌ها و امیدهای غرب از قدرت ایران

هرچند کشورهای غربی و به‌ویژه ایالات متحد به این نتیجه رسیده‌اند که با تغییر رویکرد در منطقه، نقش تهران را در خاورمیانه به رسمیت بشناسند، اما این پذیرش واقعیت، با بیم و امیدهایی همراه است.

در همین راستا جرمی کوربن نماینده پارلمان انگلیس در گفتگوی اختصاصی با شبکه تلویزیونی اللولوه با به تصویر کشیدن این احساس دوگانه، گفته است: «من معتقدم بهتر است روابط با ایران را بهتر کنیم و بهبود بخشیم و در همین حال این کشور را در مواردی مانند نقض حقوق بشر تحت فشار قرار دهیم.» همچنین «جیمز کلاپر» مدیر اطلاعات ملی آمریکا با حضور در کمیته امور مسلح سنا در گزارشی درباره تهدیدات جهانی آمریکا تهران را متهم به حملات سایبری علیه آمریکا کرده و این را هم گفته است: «ایرانی‌ها به دنبال افزایش تاثیرات منطقه‌ای خود در منطقه از قبیل عراق، سوریه و اکنون در یمن هستند… آن ها به طور مشخص در عراق حضور دارند و در حال کمک به مقابله با داعش هستند. داعش تهدید برای ایران است و به همین دلیل آن ها در مقابله با داعش نفع دارند… ایرانی ها به برنامه فضایی خود ادامه داده‌اند و اخیرا یک ماهواره را در مدار قرار داده‌اند. روشن است هرگونه فعالیتی که آن ها در زمینه موشک ها انجام می‌دهند، در راستای تلاش برای رسیدن یک موشک قاره پیما است. شکی نیست که آن ها قابلیت فنی این کار را دارند. به صورت تئوری آن ها می‌توانند همین امسال برای پرتاب یکی از آن ها اقدام کنند.».

این اظهارنظرها نشان می‌دهد که غرب اگر چه واقعیت نفوذ ایران در منطقه را پذیرفته و تلاش دارد تا متحدان عرب خود را نیز نسبت به آنچه تهدید ایران می‌خوانند، مدیریت کند، اما این هنوز به معنی چرخش واشنگتن به‌سوی تهران در منطقه نیست.

پس از رزمایش اخیر سپاه، کوین استفنس سخنگوی ناوگان پنجم دریایی آمریکا که در بحرین مستقر است به آسوشیتدپرس گفت که «ایالات متحده از مانور سپاه پاسداران ایران در خلیج نگرانی ندارد.» با این وجود آمریکا نگران است که شاید روند آغاز شده درباره قدرت گرفتن ایران، پیش‌بینی منتقدان کشورمان را که می‌گویند تهران می‌خواهد به ایفای نقش 26 قرن پیش خود در جهان بازگردد را محقق کند. با وجود این نگرانی‌ها، واشنگتن حالا 36 سال پس از قطع وابستگی کشورمان به این دولت، می‌داند که قدرت مهار ایران را نداشته و شاید برخی در ایالات متحده، ناباورانه می‌خواهند خود را برای خوش‌ آمد گویی به تهران به‌مثابه قدرت جدید جهانی آماده کنند. همان راهبردی که شاید گام نخست آن، امضای توافق هسته‌ای با تهران پس از یک دهه مناقشه بی‌فرجام باشد.