چرا نباید وعده “سحری” را حذف کرد؟

بصیر، دکتر صغری محمودی با اشاره به اینکه برخی از مواد غذایی باعث تشدید تشنگی می‌شوند که باید از مصرف زیاد آنها در وعده سحر اجتناب کرد، افزود: برای مثال توصیه می‌شود که شروع افطار با سوپ ولرم یا مقداری شیر به همراه مقدار کمی از میوه‌های خشک، نظیر خرما، کشمش و برگه آلو باشد. مصرف زولبیا و بامیه چون حاوی مقادیر زیادی قند ساده و چربی مضر است، به هیچ عنوان توصیه نمی‌شود و زمان مناسب برای صرف شام حدود دو ساعت بعد از وعده افطار است.

وی افزود: شام باید حاوی مقادیر متناسبی مواد غذایی از گروه نان و غلات (برنج، نان، سیب‌زمینی یا ماکارونی)، گروه گوشت و حبوبات (گوشت قرمز، مرغ، ماهی، لوبیا، عدس، نخود و …)، گروه لبنیات (شیر، ماست، دوغ) و گروه سبزیجات و همچنین با یک فاصله زمانی، گروه میوه‌جات باشد. در وعده سحر نیز همه گروه‌های فوق توصیه می‌شود. باید توجه کرد که دریافت مایعات و غذاهای حاوی آب، مانند شیر، سالاد، سبزی و میوه می‌تواند تا حدودی تشنگی، بویژه در ایام تابستان را کاهش دهد.

وی تصریح کرد: مواد غذایی مانند نمک، ادویه‌جات، غذاهای پرچرب، کله‌پاچه و سیرابی و مصرف بیش از اندازه گوشت و پروتئین حیوانی که موجب افزایش اوره و به دنبال آن دفع زیاد آب از بدن می‌شود نیز توصیه نمی‌شود. مصرف غذاهای حاوی کربوهیدرات‌های پیچیده مانند نان‌ها، بویژه سنگک یا بربری که قند آنها به آهستگی آزاد می‌شود، برای جلوگیری از گرسنگی در طول روز توصیه می‌شود.

محمودی با تاکید بر اینکه برخی افراد چاق در ماه رمضان حذف سحری را ابزاری برای لاغری خود می‌دانند، اظهار کرد: حذف سحری به هیچ عنوان در لاغری تاثیرگذار نیست در واقع حذف سحری نه تنها باعث لاغری نمی‌شود، بلکه منجر به کاهش وزن عضله فرد شده و سیستم فیزیکی را نامناسب می‌کند. بسیاری از افراد چاق در این ایام نه تنها وزن‌شان کم نمی‌شود، بلکه دچار افزایش وزن نیز می‌شوند.

وی در ادامه تاکید کرد: افرادی که نیاز به کاهش وزن دارند، نه تنها توصیه می‌شود وعده سحری را حتما داشته باشند، بلکه وعده افطار و شام را هم به صورت مجزا صرف کنند؛ در واقع داشتن صرف افطاری سبک نه تنها باعث کاهش اشتها، بلکه باعث افزایش متابولیسم بدن نیز می‌شود و رعایت یک برنامه غذایی مناسب که حاوی همه گروه‌های غذایی نظیر نان و غلات، گوشت و حبوبات، شیر و لبنیات، میوه و سبزی باشد و همچنین داشتن برنامه ورزشی منظم، مثل پیاده‌روی پس از افطار یا شام، در رسیدن به هدف نهایی که یک کاهش وزن علمی است، کمک‌کننده خواهد بود. اما کسانی که تحت یک رژیم کاهش وزن هستند، بهتر است بدانند چنانچه در این ماه عضلات آنها آسیب ببیند، بدون شک نه تنها سودی از کاهش وزن نبرده‌اند، بلکه خطر چاقی خود را در آینده افزایش داده‌اند.

این متخصص تغذیه یادآور شد: یکی از علل افزایش وزن در ماه مبارک رمضان مصرف بیش از اندازه غذاهای شیرین مانند زولبیا، بامیه، خرما، شیرینی و نوشیدنی‌های شیرین، بویژه هنگام افطار و همچنین غذاهای پرچرب و سرخ‌شده در وعده سحر به همراه کاهش فعالیت بدنی و احیانا حذف وعده سحری است.

محمودی در خصوص حذف سحری یا خوردن تنها یک وعده غذا در ایام رمضان، خاطرنشان کرد: از نظر علمی و دانش تغذیه این روش به هیچ عنوان توصیه نمی‌شود. بدن انسان برای تأمین نیازهای خود از منابع مختلفی از جمله ذخایر گلیکوژن، ذخایر چربی و حتی بافت عضلانی استفاده می‌کند. البته منبع ترجیحی برای تأمین انرژی اکثر بافت‌ها، کربوهیدرات‌ها یا به عبارتی همان ذخایر گلیکوژن موجود در بدن است.

وی بیان کرد: چنانچه وعده سحری حذف شود، بدن فرد در این روزهای بلند تابستان به مدت تقریبا ۲۰ ساعت در فاز گرسنگی قرار می‌گیرد. به طور طبیعی ذخایر گلیکوژن بدن یک فرد پس از هشت تا ۱۲ ساعت ناشتایی یا گرسنگی تخلیه می‌شود و بدن برای تأمین انرژی مورد نیاز علاوه بر بافت چربی، بافت عضلانی را نیز مصرف می‌کند.

این متخصص تغذیه اضافه کرد: از طرف دیگر چون این افراد تنها یک وعده غذا می‌خورند، مطمئنا بیش از اندازه غذا می‌خورند و چون بدن انسان ظرفیت محدودی برای مصرف و دریافت غذایی دارد، به ناچار آن را ذخیره خواهد کرد که معمولا به شکل بافت چربی است.

وی ادامه داد: بنابراین نتیجه این روش، کاهش تدریجی بافت عضلانی و افزایش درصد چربی بدن خواهد بود. این تغییر در ترکیب بدن در درازمدت موجب کاهش متابولیسم و سوخت و ساز بدن و به دنبال آن احتمال افزایش وزن بیشتر در ماه‌های بعدی خواهد بود.

محمودی در پایان اذعان کرد: روزه‌دارانی که کاهش وزن دارند، بهتر است در هفته اول نوع کاهش وزن آنها مشخص شود و در صورت اطمینان از کاهش چربی، برنامه خود را ادامه دهند. اما کسانی که لاغرند و نگران لاغرتر شدن هستند، باید بدانند که رعایت یک الگوی غذایی مناسب در ماه رمضان مطمئنا مانع کاهش وزن آنان خواهد شد. این افراد باید آگاه باشند که معمولا ذخایر گلیکوژن کمتری نسبت به افراد چاق دارند و زودتر ذخایرشان تخلیه می‌شود؛ بنابراین حذف وعده غذایی، به ویژه سحری، تحمل روزه‌داری را برای آنها دشوار می‌کند.

دانا