آئین چهارشنبه‌سوری بخشی از هویت گذشته مردم مازندران/ «زردی من از تو، سرخی تو از من»

بصیر، به پایان سال نزدیک می‌شویم، سالی که مملو از حوادث گوناگون سیاسی، فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و غیره بود و برای‌ هر یک از مردم کشور با درس‌هایی همراه بود.

درس‌هایی که شاید تجربه آن برای دفعات بعد بسیار دشوار و پرهزینه باشد و بسیاری از مردم از تکرار آن خودداری کنند.

اما گذشته از تمامی این حوادث، همیشه چهارشنبه پایانی هر سال با حوادث گوناگونی روبه‌رو می‌شویم که حتی یک بار تجربه آن نیز چیزی جز نابودی به همراه ندارد.

اگر شما آن دسته از افرادی هستید که به دنبال ایجاد یک روز شیرین و مفرح بر اساس سنت دیرینه خود هستید، این گزارش را از دست ندهید.

چرا چهارشنبه‌سوری؟

واژهٔ «چهارشنبه‌سوری» از دو واژه چهارشنبه نام یکی از روزهای هفته و سور به معنای عیش و عشرت ایجاد شده است.

بر اساس آیین باستان در این روز آتش بزرگی برافروخته می‌شد که تا صبح زود و برآمدن خورشید روشن نگه داشته می‌شود که این آتش به طور معمول در بعد از ظهر زمانی که مردم آتش روشن می‌کنند و از روی آن می‌گذرند آغاز می‌شود.

در این روز مردم در حالی که شاد و مفرح در حال پریدن از آتش هستند می‌خوانند «زردی من از تو، سرخی تو از من».

این جمله نشانگر مراسمی برای تطهیر و پاک‌سازی مذهبی است که واژه «سوری» به معنی «سرخ» به آن اشاره دارد، به بیان دیگر مردم خواهان آن هستند که آتش تمام رنگ پریدیگی و زردی، بیماری و مشکلات‌شان را از بین ببرد و بجای آن سرخی و گرمی و نیرو به آنها بدهد. چهارشنبه‌سوری جشنی نیست که وابسته به دین یا قومیّت افراد باشد و در میان بیشتر ایرانیان رواج دارد.

چهارشنبه‌سوری در ایران باستان

برافروختن آتش بر روی هیزم و روشن ‌کردن فشفشه، از رسم‌های گذشتگان در جشن چهارشنبه‌سوری است، یکی از جشن‌های آتش که در ایران باستان برای استقبال از نوروز برگزار می‌شد و آمیزه‌ای از چند آیین گوناگون است.

در تاریخ بخارا آمده ‌است: «چون امیر سدید منصوربن نوح به ملک نشست، هنوز سال تمام نشده بود که در شب‌سوری چنان که عادت قدیم است آتشی عظیم افروختند.» این آتش را در شب سوری که هم‌زمان با روزهای «بهیژک» یا «پنچهٔ دزدیده» بود برای عبور سرما و فراخوانی گرما، آن هم بیشتر بر روی بام‌ها می‌افروختند که هم عاقبت خوبی داشته و هم به باور پیشینیان، تنوره آتش و دود بر بام‌ها، فروهر درگذشتگان را به خانه‌های خود رهنمون می‌کرده‌ است.

روشن کردن آتش در معابر و خانه‌ها، فالگوشی، اسپند دود کردن، نمک دور سر گرداندن، کوزه ‌شکستن، فال‌گوشی و گره‌گشایی بخشی از مهم‌ترین مراسمی است که در استان‌های متفاوت در روز چهارشنبه برگزار می‌شود.

آئین چهارشنبه‌سوری بخشی از هویت گذشته مردم مازندران

مجید بخشی کارشناس فرهنگی در گفت‌و‌گو با بصیرنیوز، اظهار کرد: ایران از کهن‌ترین روزها سرزمینی با آئین‌های گوناگون بوده است.

وی تصری کرد: ایرانیان همیشه از اقوامی بودند که باورهای دینی را گرامی داشته و به آنها افتخار می‌داده و جزئی از هویت‌های خود تلقی کرده‌اند.

بخشی تصریح کرد: مردان و زنان مازندران نیز با دارا بودن آداب و رسوم مختلف در سال‌های متفاوت فرهنگ مازندران را حفظ کرده‌اند که یکی از این آداب و رسوم جشن آخرین چهارشنبه و آئین مارمه یا مادرمه است که همراه با نوروزخوانی در ماه اسفندو نخستین روزهای سال جدید انجام می‌گیرد.

این کارشناس فرهنگی خاطرنشان کرد: در این روز صبح زود مادران مازندرانی در روستاهای مازندران مشغول پخت انواع مختلفی از آش‌های مخصوص این استان هستند.

بخشی افزود: آش ترش، آش گزنه و آش چهل گیاه نمونه‌ای از این مواد غذایی است.

وی با بیان اینکه یکی از خواص این آش‌ها دارا بودن سبزی‌های تازه از جنگل‌های مازندران است، گفت: همراه با مادران، مردان و جوانان روستا پس از توزیع آش مان همسایه‌ها در عصر همان روز با تهیه آتش و پریدن از روی آنها معتقدند که تمامی بیماری‌های سال کهنه با ورود به سال جدید از بین می‌رود.

بخشی یادآور شد: در مازندران فرهنگ‌های غنی همچون برگزاری مادرمه، نوروزخوانی و چهارشنبه‌سوری به منظور ایجاد یک زندگی شاد و مفرح به یادگار مانده است.

به گزارش بصیر، با فرارسیدن این روز تمامی افراد کشور سعی در ایجاد یک فضای شاد و مفرح دارند و امیدواریم با سهل‌اندیشی و سهل‌انگاری برخی از مردم به ویژه جوانان شاهد روزهای ناخوشایندی در کشور نباشیم.