نزدیک بودن خداوند به بندگان به چه معنى است؟

پاسخ این سوال در آیه۲۴ سوره«انفال» آمده است، خداوند مى فرماید: بدانید که خداوند میان انسان و قلب او حائل مى شود، و این که همه شما نزد او در قیامتاجتماع خواهید کرد؛ «وَ اعْلَمُوا اَنَّ اللّهَ یَحُولُ بَیْنَ الْمَرْءِ وَ قَلْبِهِ وَ اَنَّهُ اِلَیْهِ تُحْشَرُونَ»

شک نیست که منظور از قلب، روح و عقل است. و اما این که خداچگونه میان انسان و روح و عقل او قرار مى گیرد احتمالات فراوانى درباره آن داده شده است.

گاه گفته مى شود: اشاره به شدت نزدیکى خداوند به بندگان است، آن چنان که گوئى در درون جان او و میان او و خودش قرار گرفته؛ همان گونه که قرآن مى گوید: «وَ نَحْنُ اَقْرَبُ اِلَیْهِ مِنْ حَبْلِ الْوَریدِ»؛ (ما از رگ گردن به انسان نزدیک تریم)

بخشی از آیه اشاره به آن است که گردش دل ها و فکرها به دست خداست آن چنان که در دعامى خوانیم: «یا مُقَلِّبَ الْقُلُوبِ وَ الاَبْصارِ»؛ (اى کسى که گردش دل ها و فکرها به دست تو است)

منظور این آیه این است که اگر لطف خدانبود هرگز انسان به حقانیت حق، و باطل بودن باطل، پى نمى برد.

و نیز گفته اند: منظور این است که مردم باید تا فرصت دارند در انجام طاعات و کار نیک تلاش کنند؛ زیرا خداوند میان انسان و قلبش به وسیله مرگ حائل ایجاد مى کند.

اما با یک نظر کلى مى توان همه این تفسیرها را در یک تفسیرواحد جمع کرد و آن این که خداوند در همه جا حاضر و ناظر و به همه موجودات احاطه دارد در عین این که با موجودات این جهان یکى نیست از آنها هم جدا و بیگانه نمى باشد، مرگ و حیات، علم و قدرت، آرامش و امنیت، توفیق و سعادت همه در دست او و به قدرت اوست و به همین دلیل، نه انسان چیزى را مى تواند از او مکتوم دارد، نه کارى را بى توفیقاو انجام دهد، و نه سزاوار است به غیر او روى آورد و از غیر او تقاضا کند؛ چرا که او مالک همه چیز است و محیط به تمام وجود انسان!

منابع:

(۱). سوره ق، آیه ۱۶٫

(۲) وسائل الشیعه»، جلد ۶، صفحه ۶۳، چاپ آل البیت؛ «بحار الانوار»، جلد ۱۲، صفحه ۲۷۸ و جلد ۵۲، صفحات ۱۴۸، ۱۴۹ و …

(۳). گردآوری از کتاب: تفسیر نمونه، آیت الله العظمی مکارم شیرازی، دارالکتب الإسلامیه، چاپ سی و دوم، ج ۷، ص ۱۶۴٫