گزارش ارزیابی سریال پربیننده “آوای باران”

به گزارش بصیر به نقل از بلاغ، روز سه شنبه در حالی گزارش شورای نظارت بر صدا و سیما درباره سریال “آوای باران” منتشر شد که در این گزارش، نكات مثبت این سریال توفیق سریال در جذب گسترده مخاطبان و پرداختن به معضل اجتماعی تكدی‌گری معرفی شده است و از ضعف شدید سریال از نظر باورپذیری و ریتم، كش‌دادن بیش از حد سریال و گره‌افكنی و گره‌گشایی‌های بی‌مورد و آزاردهنده عوامل سازنده سریال با مشاهده اقبال عمومی در نیمه اول سریال و … به عنوان نکات منفی این سریال یاد شده است”

نکاتی که شورای نظارت بر صدا و سیما از آن به عنوان نقاط ضعف و قوت سریال نام برده است از مجموعه مسائلی است که در تولیدات تلویزیونی و سینمایی از سوی سازندگان و مسؤولین کمتر به آن توجه می شود و از جمله نکاتی است که شبکه های ماهواره ای فارسی زبان و سریال های دست چندمی ترک زبان دوبله شده از آن به خوبی بهره گرفته اند و حتی می توان گفت توجه به این نکات موجب شده است تا از فروش این سریالها به سراسر دنیا از جمله شبکه های بهایی فارسی زبان، پول هنگفتی هم بدست بیاورند.

در ساعات پخش این سریالها، مخاطب دراختیار سریال وطنی بود نه شبکه ماهواره ای

اگرچه گزارش شورای نظارت بر صدا و سیما درباره سریال “آوای باران”، بهانه ای برای پرداختن به موضوع جذب مخاطب در این یادداشت قرار گرفت، اما آنچه مبنای اصلی موضوع است شیوه جذب مخاطب درتولید سریالهای ماهواره ای در مقایسه با عملکرد فیلمسازان ایرانی درباره این مقوله مهم است.

در این زمینه به جرات می توان گفت سریال “آوای باران” نشان داد که با پرداختن به موضوعی قابل باور برای مردم می توان خیل عظیمی از مخاطب را با خود همراه کرد؛ همانطور که سریالی مانند “ستایش” (قسمت اول) توانست حجم انبوهی از مخاطب را با خود همراه کند و با قوت و قدرت می توان ادعا کرد که در ساعات پخش این سریالها، مخاطب دراختیار سریال وطنی بود نه شبکه ماهواره ای.

تجربه اقبال مردمی به این دسته از سریالها و در مقایسه

اقبال مخاطبان ایرانی به شبکه های ماهواره ای و سریالهای ترک، نشان داده است که توجه مردم به سمت سریالهایی است که موضوع ساده، باورپذیر، واقعی و بدون پیچیدگی های ساختگی داشته باشند؛ آنچه که سریالهای ترک به آن به شدت توجه می کنند و اتفاقا بسیار روان، محتواهای مغایر با فرهنگ اصیل ایرانی را به مخاطب القا می کنند، بدون اینکه مخاطب خبر از پشت پرده مسائل غیر اخلاقی و گاه خانمان برانداز آن داشته باشد؛ حضور همزمان اعضای خانواده ایرانی شامل پدر، مادر، دختر و پسر به سن بلوغ رسیده، پای گیرنده های ماهواره ای، نمونه مسجل کم اطلاعی از این پشت پرده هاست که بصورت کاملا حرفه ای مخاطب را با خود همراه کرده است.

انتخاب هر سوژه پیچیده، دروغ، ساختگی و غیر قابل باور تنها خیانت به بیت المال است

تا اینجای کار تکلیف فیلمساز با مخاطب برای نحوه انتخاب موضوع و سوژه کاملا واضح و آشکار است. بنابراین انتخاب هر سوژه پیچیده، دروغ، ساختگی و غیر قابل باور تنها خیانت به بیت المال و از بین بردن بودجه ای است که ارتباطی با فرهنگ ندارد و فقط آنتن صدا وسیما پر شده و عده ای دست اندر کار تولید، ذی نفع شده اند و البته این اقدام، یک اثر ضد فرهنگی هم دارد و آن اینکه مردم در ساعت پخش این دسته از سریالهای خسته کننده، اتفاقا ترجیح می دهند به ماهواره سری بزنند ولو اینکه برنامه ای ضعیف تر پخش کند!

نکته دوم که سریالهای ماهواره ای را پر مخاطب تر می کند تعداد قسمتهای پخش یک سریال است. به عنوان مثال اگر یک سریال در ایران در ۴۰ قسمت ۶۰ دقیقه ای پخش می شود شبکه های ماهواره ای ترجیح می دهند در ۶۰ قسمت ۴۰ دقیقه ای سریال را پخش کنند تا تعداد روز بیشتری مخاطب با این شبکه ها همراه باشد نه تعداد ساعت بیشتر.

هر چند این روزها سریالهای ۲۰۰ قسمتی، استاندارد تولید در تلویزیونهای خارجی شده است و اتفاقا پیام های بازرگانی ما بین این سریالها نیزکاملا هدفمند و در ساعت و نقطه استراتژیک سریال پخش می شود تا مخاطب حاضر نباشد حتی لحظه ای از این سریال و حتی پیام بازرگانی جدا شود.

این اتفاق در سریالهای ایرانی در نقطه مقابل قرار دارد. یعنی قصه فیلم درست زمانی که باید آغاز شود پایان می یابد و مخاطب از قصه ای که تقریبا ۳۰ شب همراه آن بوده، به یک باره جدا می شود؛ در صورتی که یکی از موفقیتهای سریال های ماهواره ای که برای مخاطب هم جذاب است، پایانهای متفاوت و هدفمند قصه هاست که گاه موجب می شود یک سریال تا ۲۰۰ قسمت ادامه پیدا کند بدون اینکه کشدار شود و یا مخاطب را دلزده کند. یعنی این شبکه ها در ۳۰ قسمت، ابتدای یک ماجرا را نمایش می دهند و ادامه اتفاقات در ۱۷۰ قسمت بعدی خواهد بود. در صورتیکه سریالهای ایرانی در ۳۰ قسمت، قرار است “ابتدا” داشته باشد،”انتها” داشته باشد،”اوج” داشته باشد،”کشش” داشته باشد و از همه مهمتر اینکه قرار است هزار شعار و مفهوم هم در همین ۳۰ قسمت به مخاطب القا شود!

انتقال محتوا در شبکه های ماهواره ای در ۲۰۰ قسمت اتفاق می

افتد در سریالهای ایرانی در ۳۰ قسمت

البته این شیوه جذب مخاطب سریالهای ماهواره ای مزایای محتوایی و مالی بسیاری هم برای تولید کنندگان و یا پخش کنندگان به همراه دارد.سیاستگذاران فرهنگی این شبکه ها، همه محتواهای فرهنگی خود را که در تضاد با فرهنگ ماست در ۲۰۰ قسمت به مخاطب القا می کند.این شیوه القا، یک مزیت دارد و آن اینکه هم تاثیرگذار است و هم سریال دچار شعارزدگی نمی شود و مخاطب پس نمی زند.

اما در سریالهای ایرانی این انتقال محتوا در ۳۰ قسمت اتفاق می افتد و درست زمانی که مخاطب بدنبال نتیجه گیری قصه است فیلمساز مجبور می شود حجم انبوهی از شعارها را از طریق تصویر و در دیالوگهای سطحی به مخاطب القا کند.

هر چند پخش سریالهای ادامه دار به شیوه های دیگری، در ایران عملیاتی شده است اما بدلایلی از جمله بکار بردن شیوه غیر استاندارد، نمی توانند مخاطب را با خود همراه کنند.

چرا پخش سری دوم ستایش با اقبال مواجه نشده است؟

به عنوان نمونه سریال ستایش پس از چند ماه پخش آن به پایان می رسد، چند ماه بعد دست اندرکاران و مسئولان تلویزیون به این نتیجه می رسند “ستایش۲” را بسازند،چند ماه تولید “ستایش ۲” طول می کشد و وقتی پخش می شود ما به دلیل فاصله زیاد به همان نقطه اول می رسیم و تصمیم داریم با پخش خلاصه ای از قسمت اول مخاطب را با خود همراه کنیم.و حالا می بینیم که پخش قسمت دوم آن تا این لحظه اقبال چندانی هم پیدا نکرده است.

مسئولان و فیلمسازان این آمار را جدی بگیرند

طبق آخرین آمار سایت‌های معتبر مربوط به صنعت ماهواره می‌توان گفت که امروزه حدود ۹۰ ماهواره در جهان فعالیت می‌کنند که این تعداد ماهواره امواج حدود ۷۰۰۰ شبکه تلویزیونی را ارسال می‌کنند.
از بین این ۹۰ ماهواره، امواج حدود ۳۰ تا ۳۵ ماهواره آسمان کشورمان را پوشش می‌دهد. این تعداد ماهواره امواج حدود ۳۰۰۰ شبکه را بر آسمان ایران می‌افشانند.

اگر شبکه‌های کارتی یا کد شده را از این تعداد شبکه کسر کنیم می‌توان گفت که در کل چیزی حدود ۱۷۰۰ شبکه کد نشده و به اصطلا‌ح باز free در ایران قابل دریافت است.

البته تعداد شبکه‌های فارسی زبان ماهواره‌ای با سرعت زیادی در حال رشد است. برای مثال اولین شبکه فارسی زبان در سال ۱۳۷۵ تاسیس شد در حالی که هم اکنون این تعداد به حدود ۴۰ شبکه رسیده است. می توان گفت که به طور میانگین هر ساله ۵ شبکه به شبکه‌های فارسی زبان اضافه می‌شود.

نویسندگان،فیلمسازان و مسئولان فرهنگی از انحراف فرهنگی جلوگیری کنند

مردم نشان داده اند که اگر سریالی پر محتوا و استاندارد تولید و پخش شود تلویزیون ایران را به تمام شبکه های ماهواره ای دنیا ترجیح می دهند پس همتی عظیم از سوی نویسندگان،فیلمسازان و مسئولان لازم است تا مسیر انحرافی گرایش به سمت سریالهای پر مخاطب خانمانسوز تغییر کرده و از عزم تغییر فرهنگ ایرانی جلوگیری کنیم.مردم همچنان دغدغه فرهنگ بومی،ملی و اسلامی دارند پس دریغ نکنیم.