آیا فست‌فودها “پروبیوتیک” می‌شوند؟
بصير،دکتر مریم هاشمی دانش‌آموخته دکترای تخصصی علوم و صنایع غذایی گرایش بیوتکنولوژی، عضو هیئت علمی و رئیس بخش تحقیقات بیوتکنولوژی میکروبی پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی ایران و عضو هیئت مدیره انجمن پروبیوتیک است که با وی به گفت‌وگویی درباره محصولات پروبیوتیک پرداختیم که در ادامه می‌خوانید:
س: چرا پروبیوتیک‌ها به‌عنوان بخشی از زنجیره غذاهای فراسودمند تلقی می‌شوند؟
هاشمی: غذاهای فراسودمند به مواد غذایی‌ای گفته می‌شود که علاوه بر تأمین نیازهای بدن بتوانند نقشی در پیشگیری، درمان یا ارتقای سلامت مصرف کننده داشته باشد، با توجه به اثرات سودمندی که ثابت شده پروبیوتیک‌ها یا میکروارگانیسم‌های مفید در پیشگیری و درمان بیماری‌ها دارند جزیی از محصولات فراسودمند محسوب می‌شوند که در مجامع معتبر بین‌المللی کاملاً تأیید شده است.
س: تأثیر فرآورده‌های پروبیوتیک در سلامت‌بخشی تغذیه و سلامت مصرف‌کننده چیست؟
هاشمی: با توجه به نقشی که فلور میکروبی دستگاه گوارش در حفظ سلامتی یا بروز بیماری دارد استقرار میکروارگانیسم‌های مفید در دستگاه گوارش می‌تواند جلوی مضرات افزایش جمعیت میکروارگانسیم‌های مضر را بگیرد و میکروارگانیسم‌هایی که به‌عنوان پروبیوتیک افزوده می‌شوند، متابولیسم‌هایی در دستگاه گوارش تولید می‌شود که این متابولیسم‌ها می‌تواند نقش سم‌زدایی داشته باشد و هم اثرات فراسودمندی دارد که بر دستگاه گردش خون، قلب و عروق، کبد و سیستم ایمنی بدن می‌تواند اثرگذار باشد.
س:به‌چه‌دلیل استفاده از پروبیوتیک‌ها در فرآیند تولید مواد غذایی آماده و فست‌فودها کمتر مورد توجه قرار گرفته؟
هاشمی: وقتی مقوله غذاهای فراسودمند مطرح می‌شود بحث مواد غذایی در میان است که علاوه بر اثرات تغذیه‌ای بتوانند اثر سودمندی بر حفظ سلامتی، پیشگیری از بیماری یا حتی بر درمان بیماری داشته باشند، بنابراین مواد غذایی که به خودی خود حاوی ترکیباتی هستند که به‌نحوی می‌توانند سلامت مصرف‌کننده را به مخاطره بیندازند صرفاً با افزودن پروبیوتیک نمی‌توانند به‌عنوان محصول فراسودمند تلقی شوند، چون فست‌فودها به خودی خود عاملی برای تحریک بیماری هستند، بنابراین محملی که حامل پروبیوتیک است، مشخصات ویژه‌ای دارد.
پروبیوتیک زمانی اثرات سلامتی‌بخش ایفا می‌کند که به‌صورت مداوم در سبد غذایی مصرف‌کننده قرار بگیرد، بنابراین نه تنها فست‌فودها بلکه بسیاری از مواد غذایی که قشر اعظم جامعه آن را روزانه مصرف نمی‌کنند، حامل مناسبی برای پروبیوتیک‌ها نیستند و انتخاب ماده غذایی‌ای که به‌عنوان حامل پروبیوتیک است، نقش بسیار مهمی دارد و باید از جنبه‌های مختلف اجتماعی، اقتصادی مورد بررسی قرار بگیرد. فرهنگ غذایی جامعه باید حتماً در انتخاب حامل پروبیوتیک لحاظ شود.
س: چقدر برای گنجاندن محصولات پروبیوتیک در سبد مصرفی خانوار فرهنگ‌سازی شده است؟ آیا مردم به‌میزان لازم از این محصولات استفاده می‌کنند؟
هاشمی: با توجه به ارتقای آگاهی جامعه و اهمیتی که امروزه مردم به سلامت خود می‌دهند انتظار از مواد غذایی که عرضه می‌شود هم بیشتر شده است، به‌عبارت دیگر، مردم به‌دنبال غذاهایی هستند که بتواند سلامت‌شان را ــ در این شرایط محیطی پراسترس که جامعه بشری امروزه با آن مواجه است ــ تأمین کند و حتی حاضرند هزینه بیشتری بپردازند‌به شرط اینکه اطمینان حاصل کنند آن ماده غذایی آنها را در برابر بروز بیماری به‌نوعی محافظت می‌کند.
در این راستا محافل مختلفی مانند انجمن پروبیوتیک و محصولات فراسودمند، متخصصان داخلی اقدام به برنامه‌های مختلفی کردند مثل مصاحبه‌های مختلف با روزنامه‌ها، مجلات معتبر، نشست‌های خبری، برنامه‌های مستند تلویزیونی، ولی نیاز به فرهنگ‌سازی بیشتری داریم که لازم است رسانه‌ها هم با حفظ اصول علمی و اخلاقی، به‌شکلی فعال‌تر وارد این حوزه شوند.
س: کشور ما در در زمینه بهره‌گیری از پروبیوتیک‌ها در فناوری و صنعت غذا چطور عمل کرده است؟
هاشمی: دست‌کم در سال‌های اخیر اقبال صنعت به پروبیوتیک‌ها بیشتر شده است. این موضوع در کشورهای پیشرفته خیلی زودتر شروع شد، به‌دلیل اینکه کنار بحث ارتقای سلامت جامعه بحث سود اقتصادی ناشی از توسعه محصولات فراسودمند مطرح است و صنعت غذا با هوشمندی به‌سمت توسعه تولید محصولات فراسودمند آمده است و این امر می‌تواند به‌دلیل کاهش هزینه‌های درمان برای صنعت و جامعه بشری منافع اقتصادی داشته باشد.
صنعت غذا از سویی برای جامعه بشری و از سوی دیگر برای ارتقای سلامت جامعه در توسعه پایدار کشورها نقش دارد. بنابراین به‌گونه‌ای این امر به‌شرط اینکه اصول علمی و اخلاقی توسعه این محصولات رعایت شود هم برای تولیدکننده و هم برای مصرف‌کننده معادله برد ــ برد است./م
بلاغ
