نباید تصور کرد که توافق می تواند ابدی و جامع باشد

بصیر،  قبل از فروپاشی رژیم پهلوی ؛ آمریکا ایران را جزیره ثبات مینامید و ایران نقش ژاندارم را برای آمریکا بازی میکرد . پس از انقلاب اسلامی کشورهای عربی منطقه سعی در بدست آوردن نقش ژاندارمی خاورمیانه را داشتند .صدام حسین مخلوع اولین فردی بود که با توصیه ی اربابان غربی و شرقی خود با راه اندازی جنگ برعلیه ایران بدنبال کسب این جایگاه برآمد و پس از آن شاه اردن و سایر پادشاهان منطقه به این فکر بودند. پس از حذف صدام در پی جنگ خلیج فارس که او همیشه دست زوری برسر حاکمان کشورهای عربی داشت ؛ کشورهایی مثل عربستان ؛ قطر ؛امارات و ترکیه هم زمینه را مستعدژاندارمی خود ارزیابی کردند و هر کدام سعی کردند با ارتباطات نامشرعی که با کشورهای غربی و علی الخصوص اسرائیل برقرار میکنند شانس خود را برای ایفاء این نقش بیشتر کنند. اسرائیل همیشه خود را بعنوان ابر قدرت منطقه و فرد بالا دستی تمامی کشورهای خود فروخته منطقه می دانسته است. ولی حاکم شدن تندرهایی مثل نتانیاهو و جنگ هایی که باعث شکست و آبروریزی فضاحت بار برای اسرائیل شد ؛ غرب و بویژه هیئت حاکمه آمریکا را علی الخصوص در زمان ریاست جمهوری اوباما مجبور کرد که به فروپاشی اسرائیل توجه کنند و برای حفظ منافع خود در مقابل جمهوری اسلامی در این منطقه حساس راه حلی پیدا کنند.

 از طرف دیگر ایران با پیروزی در جنگ ۸ ساله و در همگرایی کشورهای منطقه از جمله افغانستان ؛ سوریه ؛ عراق ؛ لبنان و نهایتا” یمن حول محور استقلال و خود کفایی و دوری از سیاستهای کشورهای غربی ؛ ظهور قدرتمند خود را به کشورهای غربی اثبات نمود. لذا برای آمریکا و کشورهای غربی پذیرش جمهوری اسلامی ایران بعنوان تنها قدرت مستقل منطقه امری بایسته بود و این امر در نامه ای که اوباما در اوایل سال ۸۸ برای رهبر معظم فرستاد کاملا واضح میتوان یافت. ولی متاسفانه فتنه گران ؛ پیروزی و قدم آخری که ایران بایستی در سال ۸۸ با کمال اقتدار و حفظ تمام دستاوردهای هسته ای برای استیلا به منطقه خاورمیانه انجام می داد را ناجوانمردانه نابود کردند و قدم آخر را ۶ سال به تاخیر انداختند و جمهوری اسلامی ایران را مجبور کردند که در مذاکرات از بعضی از فناوری های هسته ای برای مدتی چشم پوشی کند.

از آنجائیکه آمریکا تنها راه برون رفت از مشکلات و به ثبات رسیدن خاورمیانه را توافق با ایران میداند و از طرفی مشخص است که هر مقدار این توافق باتاخیر بیفتد ؛ کشورهای ضعیف احساس قدرت کاذب کرده و باعث تهدید عوامل ثبات ژئوپولیتیک منطقه نفت خیز خلیج فارس خواهند شد و همین امر اقتصاد دنیا را در زمانی نچندان دور دچار چالش خواهد نمود لذا با توجه به تمام این عوامل و عوامل دیگر سیاسی ؛ امنیتی دنیا باید منتظر امضاء قریب الوقوع توافق هسته ای بین ایران و ۵+۱ بود. اما کشورهای غربی نمی‌خواهند «چماقی» را که مدعی هستند تاکنون بر اقتصاد ایران اثرگذار بوده، از دست بدهند، لذا در نهایت بخشی از تحریم‌ها را تعلیق می‌کنند. ضمنا ممکن است در توافق،‌ برنامه‌ای برای لغو دائم تحریم‌ها طی دوره‌ای ۵ ساله تدوین ‌کنند. البته دولت اوباما احتمالا اکثر تحریم‌های آمریکا را به حال تعلیق درخواهد آورد و دولت‌های بعدی این روند چشم پوشی را در طول مدت اجرای توافقنامه ادامه خواهند داد . از طرف دیگر برخی تحریم‌های سازمان ملل به حال تعلیق در خواهد آمد اما بسیاری از دیگر تدابیر سازمان ملل با هدف مهار برنامه هسته‌ای ایران از جمله محدودیت‌ها در بخش تجارت مواد هسته‌ای حساس و نیز محدودیت‌ها بر موشک‌های بالستیک احتمالا به عنوان موضوعی که باید دست کم به مدت یک دهه تحت نظارت شدید باشد باقی خواهد ماند. کمیته تحریم‌های سازمان ملل و نیز هیئت کارشناسان ناظر بر اجرای تحریم‌های ایران احتمالا همچنان باقی خواهند ماند.

در نهایت لازم به ذکر است در توافق نهایی هر دو طرف گوشه چشمی هم به این موضوع دارند که احتمال توافق شکنی نیز وجود دارد. همانگونه که در سال های ۲۰۰۳ تا ۲۰۰۵، ایران با اروپا بر سر محدودیت غنی سازی به توافق رسیدند اما در نهایت این توافق به شکست رسید. بنابراین نباید تصور کرد که توافق می تواند ابدی و جامع باشد چرا که جمهوری اسلامی ایران و کشور های غربی محاسبات متفاوتی در مورد منافع اشان اعم از اقتصادی و غیر آن دارند.

اما کشورهای منطقه علی الخصوص اسرائیل ؛ عربستان و ترکیه بیش از آنکه نگران امضاء توافق هسته ای باشند نگران دومینوی بعد از آن هستند. زیرا پذیرش ایران مستقل از طرف کشورهای ۵+۱ یعنی عدم وجود اهرم فشار برای مهار ایران در مسیری که مردم مسلمان منطقه را به آن راهبری میکند یعنی خروج از یوق حاکمان ظالم و فریاد آزادگی و استقلال طلبی و این آن چیزی است که باعث سرنگونی دولت پادشاهی ایران شد و البته ممکن است در هرکشور دیگر منطقه اتفاق بیفتد. برای حاکمان کشورهای منطقه خصوصا اعراب ؛ ایجاد دمکراسی و برگزاری انتخابات یعنی از دست دادن همه چیز و نهایتا نابودی حاکمیت موروثی علی الاطلاق آنها انجام خواهد شد.

البته در این بین اسرائیل از سایر کشورهای منطقه وضعیت بدتری دارد زیرا دومینوی فروپاشی او بعد از انقلاب جمهوری اسلامی ایران و سپس جنگ های اخیر شروع شده و با ضربه آخر مجبور به پذیرش فلسطینی ها با تمام شرایط آنهاست .اخیرا نتانیاهو گفته بود : خطرات بزرگ و سال‌های سخت‌تر در کمین اسرائیل است ؛ایران بر چند کشور مهم منطقه مسلط شده و امپراتوری ایران در حال احیا می‌باشد لذا بیشتر از دیگران سعی در برهم زدن بازی داشته و در این امر تا لحظه آخر به کمک کشورهای اروپایی حساب باز کرده است زیرا اگرکشورهای اروپایی منافع بی حد اقتصادی که تا الان از قبل تحریم ها و فروش چندین برابری قیمت واقعی اجناس درجه ۳ کارخانه های بی نام و نشان خود را از ایران قول نگیرند حتما نخواهند گذاشت که به این زودی این موضوع حل و فصل شود لذا آقای ظریف در صحبت اخیر خود در دیدار با مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا گفت: ما همواره بر نقش اروپا و توسعه همکاری‌ها با کشورهای اروپایی تأکید کرده‌ایم و دستیابی به توافق در موضوع هسته‌ای می‌تواند جهشی در این همکاری‌ها ایجاد کند .و همچنین انگیزه اروپا برای به ثمر نشستن تلاش‌ها جهت دستیابی به توافق هسته‌ای بالاست و آنها نقش موثرتر خود را ایفا خواهند کرد.

تیتریک