نقش شورای نگهبان در پاسداری از رأی مردم

بصیر، به نقل از صبح توس، شورای نگهبان در ایران یکی از مهم‏ترین نهادهای حکومتی به شمار می­‌آید. این نهاد در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران دارای جایگاه ویژه‌ای است؛ به گونه­‌ای که نبودن آن در کنار مجلس قانون‌گذاری، موجب عدم اعتبار مجلس می‌‏شود. علاوه ‏بر این نقش برجسته، شورای نگهبان مأموریت نظارت بر انتخابات را داشته و مرجع رسمی تفسیر قانون اساسی نیز به شمار می‌‏آید.

اصل ۹۱ قانون اساسی در عبارتی کوتاه و گویا به این مطلب اشاره کرده است. در قسمتی از این اصل آمده است: «به منظور پاسداری از احکام اسلام و قانون اساسی از نظر عدم مغایرت مصوبات مجلس شورای اسلامی با آنها، شورایی به نام شورای نگهبان تشکیل می­شود».
نوع وظایف و اختیارات شورای نگهبان و اهمیت آن موجب شده است که این نهاد در زمره نهادهای بسیار مهم نظام جمهوری اسلامی ایران در آید. به طوری که پاسداری از رای مردم بر عهده شورای نگهبان است. در واقع شورای نگهبان یکی از نهادهایی است که در چارچوب قوانین حرکت کرده و با در نظر گرفتن مصالح عالی نظام هرگز فراتر از قانون حرکت نمی‌کند.
شورای نگهبان یکی از نهادهایی است که قانونی و در چارچوب قانون و وظایفی که قانون اساسی برای آن لحاظ کرده حرکت می‌کند. این شورا وظیفه نظارت تقنینی بر مصوبات مجلس، تفسیر اصول قوانین اساسی و نظارت بر انتخابات خبرگان، مجلس شورای اسلامی و ریاست جمهوری را بر عهده دارد.
از طرفی مصلحت‌اندیشی شورای نگهبان به این معنا نیست که سلایق شخصی اعضای آن در مصلحت‌اندیشی‌ها لحاظ شود. چرا که شورای نگهبان در مسیر قانون حرکت کرده و هدف اصلی آن رعایت مسائل قانونی است.
بخش عمده وظایف شورای نگهبان، پاسداری از رای مردم است. فارغ از هر چه که نتیجه انتخابات باشد،‌ آن را اعلام خواهد کرد. در واقع در تمامی نظام های سیاسی دنیا مکانیزمی برای بررسی صلاحیت‌ها وجود دارد. به طور مثال در فرانسه قانون اساسی این وظیفه را بر عهده دارد. در ایران نیز شورای نگهبان طبق اصل ۹۹ قانون اساسی متولی این امر است.
به این ترتیب، شورای نگهبان به عنوان یک نهاد هر گونه تخلف قانونی در انتخابات را بر اساس ماده ۵۵ قانون اساسی بررسی می کند و این اجازه را دارد تا به بررسی دوباره صلاحیت‌ افراد بپردازد. در روز انتخابات نیز به عنوان یک نهاد نظارتی باید صورتجلسه شعبه به اعتبار قانونی و امضای ناظر شورای نگهبان برسد و هرگونه مخدوش بودن در آن باعث می شود تا شورای نگهبان به وظیفه نظارتی خود ورود نماید.
همچنین یکی دیگر از عرصه های دفاع از آراء مردم، بر اساس قانون، حضور نمایندگان نامزدها تا پایان اخذ رای، شمارش و تنظیم صورتجلسه‌ها است. در عین حالی که نمایندگان می توانند هر گونه تخلف را گزارش دهند نمایندگان شورای نگهبان نقش مؤثری در حفاظت از آراء مردم در شعبات اخذ رأی دارند.
از طرفی اگر نماینده‌های نامزدها تخلفی را در شعب اخذ رای مشاهده کنند باید به نماینده شورای نگهبان گزارش دهند. چرا که بررسی صحت انتخابات بر عهده شورای نگهبان است و این شورا در فرصت ۷ تا ۱۰ روز تخلفات را بررسی کرده و چنانچه اطمینان حاصل کرد که تخلفی صورت نگرفته صحت نتیجه را اعلام خواهد می کند. همچنین بر اساس تبصره ۸۰ قانون انتخابات مردم، ناظران و ستادهای نمایندگان در صورتی که شکایتی داشته باشند باید به شورای نگهبان اعلام کنند، اما این شکایات باید دقیق باشد.
به هر شکل، تنها مرجعی که صحت و صلاحیت انتخابات را تایید می‌کند شورای نگهبان است . لذا این مرجع در پروسه انتخابات از صلاحیت مردم تا روند تأیید صلاحیتها و برگزاری انتخابات تا لحظه شمارش آراء و اعلام نتیجه مراقبت دقیقی دارد و مردم می توانند به سهولت و فراق بال به فکر انتخاب اصلح باشند؛ تا در نتیجه افراد با صلاحیت و با کفایت وارد نهادهای نظام شوند و به شایستگی به خدمت رسانی بپردازند.

دانا