فسخ معامله در برنامه اقدام جامع نا مشترک/ تعلل در لغو تحریمها و “خیار تأخیر” برای دولت حقوقدان

بصیر، رهبر معظم انقلاب درباره گفتگو  و جمع بندی مذاکرات هسته ای ایران با ۵+۱ در بیانات متعدد خویش از شیوه رویایی با قدرتهای زیاده خواه گرفته تا ویژگی های یک جمع بندی یا توافق خوب را شفاف، صریح و بی پرده تشریح کرده اند.

ایشان بارها اعلام فرموده اند که خطوط قرمز نظام را مبتنی مصالح کشور اعلام می کنند بنابر این می توان به یقین اعلام کرد که بیانات ایشان بر خلاف نظر تأویل دهنگان آن، نه تنها برای بالا بردن قدرت چانه زنی تیم مذاکره کننده نبوده است بلکه یک چارچوب غیر قابل چشم پوشی است. و اگر چنین نبود در دیدار اخیر با نمایندگان مردم در مجلس خبرگان رهبری و در شرایطی که فاز چانه زنی دیپلماتها تمام شده است، شروط پابرجایی برجام را صریح تر از همیشه بازگو نمی کردند.

اولا اینکه ایشان در این دیدار در ابتدای ورود به بحث برجام اعلام کردند که شرایط پس از برجام بسیار مهمتر است از خود برجام، و بعد شرط لغو فوری و کامل تحریم ها به عنوان پیش شرطی که مذاکره برای آن شکل گرفته است را ابتدایی ترین موضوع برای صحت این معامله اعلام کردند… در غیر این صورت معامله ای در کار نخواهد بود.

رئیس جمهور در روزهای بعد از توافق وین صراحتا اعلام کرد که در روز نخست اجرای توافق باید کلیه تحریم های غرب و آمریکا علیه ایران برداشته شود و این موضوعی است که اساسا تیم مذاکره کننده دو سال برای آن گفتگو کرده و محدودیت های بزرگی را به ازای آن پذیرفته است.

این نقل قول صریح آقای روحانی است که “ما هیچ توافقی را امضا نخواهیم کرد مگر آنکه در نخستین روز اجرا تمام تحریم های اقتصادی بالمره و در همان روز لغو شود”.

اما در مقابل رئیس جمهور ایالات متحده با رد اصل متاعی که حاضر شده با دادن آن توافق هسته ای ایران را امضا کند، گفته است که سخت ترین تحریم ها علیه ایران بعد از توافق پابرجا خواهد ماند. اوباما صراحتا اعلام کرده است: برای نخستین بار در یک دهه اخیر ما توانسته‌ایم تا پیشرفت برنامه هسته‌ای ایران را متوقف کنیم. بخش‌های مهم و کلیدی برنامه هسته‌ای ایران نیز به عقب باز خواهد گشت و سخت‌ترین تحریم‌های ما علیه ایران همچنان پابرجا خواهد بود.

رئیس جمهور حقوق دان به خوبی می داند که اگر برخلاف پیش فرض روش لغو یکباره تحریم ها در ازای امتیازات بی نظیری که دولت پذیرفته است به اروپا و آمریکا بدهد، تحریمهای ظالمانه علیه ایران برداشته نشود، یا با عباراتی مثل تعلیق، تأخیر و … دور زده شود؛ در واقع یک طرف معامله از پرداخت هزینه آن سر باز زده است.

آقای روحانی، ظریف یا هر یک از اعضای تیم مذاکره کننده به خوبی می دانند که حتی در ساده ترین داد و ستد های شخصی نیز کسی حاضر نیست درقبال عدم پرداخت هزینه از سوی طرف دیگر قرارداد، متاعی بدهد یا تعهدی بپذیرد که چنین معامله ای بنا بر “خیار تأخیر” (۱) اختیار فسخ معامله را برای طرف این این داد و ستد فراهم می آورد.

همچنین برای رئیس جمهور حقوق دان ساده و روشن است معامله با کسی که قصد (۲) و اراده سالم و اهلیت(۳) نداشته باشد و البته بخواهد زیر شبح تهدید شرط رضا (۴) در معامله را فراهم کند، اصولا مردود بوده و شروط صحت این داد و ستد محقق نشده است.

این شبح تهدید را وزیر دفاع آمریکا هم روز گذشته با بیان اینکه برجام مانع از حمله نظامی به ایران نمی شود. اشتون کار‌تر، وزیر دفاع آمریکا، در یادداشتی که روز جمعه چهارم سپتامبر در روزنامه «یو اس تودی» منتشر کرد، با دفاع از توافق هسته‌ای شش قدرت جهانی با ایران گفته است، این توافق باعث می‌شود که هر گونه گزینه نظامی احتمالی علیه تهران موثر‌تر باشد.

بنا بر این جمع بندی مذاکرات و برنامه اقدام مشترک همانطور که از عنوانش پیداست در صورت تأخیر در لغو تحریم ها و یا حفظ چارچوب آنها دیگر یک اقدام مشترک نیست و به خودی خود فسخ خواهد شد.

مسلم معین/ فعال سیاسی رسانه ای- دانشجوی دکترای مدیریت رسانه